W Dzień Ziemi Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO) wydała doroczny raport o zmianach klimatu. Susze, powodzie i fale upałów dotknęły społeczności na każdym kontynencie. Lód morski Antarktydy spadł do najniższego poziomu w historii, a topnienie niektórych europejskich lodowców było dosłownie poza skalą. Niebezpieczne zjawiska klimatyczne i pogodowe spowodowały przesiedlenia i pogorszenie warunków życia 95 milionów ludzi.
Raport WMO Stan Klimatu 2022 (State of the Global Climate report 2022) pokazuje zmiany na lądzie, w oceanach i w atmosferze spowodowane rekordowymi poziomami gazów cieplarnianych zatrzymujących ciepło na Ziemi. Towarzyszy mu mapa, która dostarcza informacji o tym, jak kształtują się wskaźniki zmiany klimatu.
Stężenia trzech głównych gazów cieplarnianych: dwutlenku węgla, metanu i podtlenku azotu – osiągnęło rekordowo wysoki poziom w 2021 r., czyli w ostatnim roku, dla którego dostępne są skonsolidowane wartości globalne. Roczny wzrost stężenia metanu w latach 2020–2021 był najwyższy w historii. Dane w czasie rzeczywistym pokazują dalszy wzrost poziomów tych trzech gazów cieplarnianych.
Inicjatywa ONZ „Early Warnings for All“ ma na celu zapewnienie, że każda osoba na ziemi jest objęta usługami wczesnego ostrzegania. W tej chwili około stu krajów nie ma odpowiednich usług pogodowych. Realizacja tego ambitnego zadania wymaga doskonalenia sieci obserwacyjnych, inwestycji w zdolności wczesnego ostrzegania, usługi hydrologiczne i klimatyczne.
Prof. Petteri Taalas
Wzrost temperatury
Średnia globalna temperatura w 2022 roku była o 1,15 °C wyższa od średniej z lat 1850–1900. Ostatnie 8 lat było jednocześnie najbardziej ciepłymi w historii instrumentalnego zapisu, rozpoczętego w 1850 r. Jednocześnie WMO przypomina o aktywnym efekcie ochładzania zjawiska La Niña.
Temperatury w Europie podniosły się w latach 1991–2021 średnio o około +0,5°C na dekadę, co czyni Europę najszybciej ocieplającym się regionem ze wszystkich w WMO.
Topnienie lodowców
Lodowce referencyjne, dla których WMO prowadzi długoterminowe obserwacje, straciły średnio ponad ‑1,3 metra między październikiem 2021 r. a październikiem 2022 r. To znacznie więcej niż średnia z ostatniej dekady. Sześć z dziesięciu najbardziej ujemnych lat bilansu masy lodowców w historii (1950–2022) miało miejsce po 2015 r. Skumulowany ubytek miąższości od 1970 r. wynosi już prawie 30 m.
Europejskie Alpy pobiły rekordy topnienia lodowców, z powodu niewielkiej ilości zimowego śniegu, wtargnięcia pyłu saharyjskiego w marcu 2022 r. oraz fal upałów między majem a początkiem września. Lodowce Szwajcarii utraciły w latach 2001–2022 jedną trzecią objętości lodu.
Szwajcarski balon meteorologiczny zarejestrował 0 C na wysokości 5 184 m w dniu 25 lipca.
WTO
Pomiary lodowców w Himalajach, zachodniej Ameryce Północnej, Ameryce Południowej i części Arktyki również ujawniają znaczne straty masy lodowcowej. Pokrywa lodowa Grenlandii zakończyła 2022 rok ujemnym całkowitym bilansem masowym, już 26 rok z rzędu.
Lód morski na Antarktydzie spadł 25 lutego 2022 roku do najniższego poziomu w historii 1,92 mln km2, czyli prawie milion km2 poniżej średniej długoterminowej (1991–2020).
Natomiast w Islandii i północnej Norwegii odnotowano pewne przyrosty masy lodu związane z ponadprzeciętnymi opadami i stosunkowo chłodnym latem.
Zmiany poziomów morza
Około 90 proc. energii cieplnej uwięzionej w systemie klimatycznym przez gazy cieplarniane trafia do oceanu. Łagodzi to temperaturę powietrza, ale stwarza zagrożenie dla ekosystemów morskich. Tempo ocieplenia oceanów było szczególnie wysokie w ciągu ostatnich dwóch dekad, a w 2022 r. osiągnęło nowy rekord.
Czytaj także: Coraz więcej CO₂. Ile pochłoną morza i oceany?
Globalny średni poziom morza (GMSL) nadal rósł w 2022 r., osiągając nowy rekord. Tempo wzrostu średniego globalnego poziomu mórz podwoiło się między pierwszą dekadą danych satelitarnych (1993–2002, 2,27 mm/rok-) a ostatnią (2013–2022, 4,62 mm/rok). Wpływa na to topnienie lodowców, ocieplenie oceanów (poprzez ekspansję termiczną) oraz miany w magazynowaniu wody na lądzie.
Dwutlenek węgla reaguje z wodą morską, powodując spadek pH określany jako „zakwaszenie oceanów“, które zagraża organizmom i usługom ekosystemowym. W szóstym raporcie oceniającym IPCC stwierdzono, że „Istnieje bardzo duża pewność, że pH powierzchni otwartego oceanu jest obecnie najniższe od co najmniej 26 [tys. lat], a obecne tempo zmian pH jest bezprecedensowe przynajmniej od tego czasu.
Czas przyspieszyć ochronę klimatu
Raport WMO o stanie globalnego klimatu został opublikowany przed Dniem Ziemi 2023. Jego kluczowe ustalenia odzwierciedlają przesłanie Sekretarza Generalnego ONZ António Guterresa na Dzień Ziemi.
Mamy narzędzia, wiedzę i rozwiązania. Ale musimy przyspieszyć. Potrzebujemy przyspieszonych działań na rzecz klimatu z głębszymi, szybszymi cięciami emisji, aby ograniczyć globalny wzrost temperatury do 1,5 stopnia Celsjusza. Potrzebujemy również masowo zwiększonych inwestycji w adaptację i odporność, szczególnie w najbardziej narażonych krajach i społecznościach, które zrobiły najmniej, by wywołać kryzys.
Sekretarz Generalny ONZ Antonio Guterrez.
Raport WMO powstał po opublikowaniu raportu o stanie klimatu w Europie przez unijny serwis Copernicus ds. zmian klimatu. Stanowi uzupełnienie szóstego raportu oceniającego Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC), który obejmuje dane do 2020 r.