Energetyka jądrowa a zmiany klimatyczne

Energia z ato­mu jest potrzeb­na, by wal­czyć ze zmia­na­mi kli­ma­tu, ba jest ona tak napraw­dę nie­zbęd­na – prze­ko­nu­ją Rauli Partanen i Janne M. Korhonen, auto­rzy książ­ki „Czarny koń. Energetyka jądro­wa a zmia­ny kli­ma­tycz­ne“. Takiej książ­ki bra­ko­wa­ło na ryn­ku. Warto po nią się­gnąć, by uzy­skać kom­plek­so­wy prze­gląd wie­dzy o ener­gii jądro­wej. Jednocześnie w pol­skiej wer­sji trze­ba przy­mknąć oko na styl, ponie­waż zabra­kło korek­ty tek­stu i czy­tel­nych wykresów. 

Do redak­cji Ecoreporters​.pl dotar­ła książ­ka „Czarny koń. Energetyka jądro­wa a zmia­ny kli­ma­tycz­ne“, napi­sa­na przez dwóch auto­rów z Finlandii. Ich celem było „rze­tel­ne omó­wie­nie dyle­ma­tu zwią­za­ne­go z wytwa­rza­niem ener­gii i zagad­nień śro­do­wi­sko­wych w opar­ciu o fak­ty“. W prak­ty­ce popie­ra­ją ener­ge­ty­kę jądro­wą i ubo­le­wa­ją nad jej sła­bo­ścia­mi. Całość wie­dzy o ato­mie okra­si­li roz­wa­ża­nia­mi o sys­te­mie ener­ge­tycz­nym, zmia­nach kli­ma­tu oraz kwe­stia­mi gospo­dar­czy­mi i spo­łecz­ny­mi. W tej książ­ce jest więc aż za dużo wątków. 

Awarie elektrowni jądrowych

Przede wszyst­kim dowie­my się z „Czarnego konia“ tego, że atom jest bez­piecz­ny. Trzy naj­więk­sze awa­rie elek­trow­ni jądro­wych, jakie dotych­czas się wyda­rzy­ły: Three Mile Island, Czarnobyl i Fukushima, nie spo­wo­do­wa­ły wie­lu ofiar. Najgorsze skut­ki mia­ła awa­ria elek­trow­ni w Czarnobylu, ale auto­rzy dowo­dzą, że sza­cun­ki doty­czą­ce jej wpły­wu na zdro­wie i licz­by ofiar wśród ludzi są niepewne. 

„Według mak­sy­mal­nych wyli­czeń potwier­dzo­no 62 ofia­ry śmier­tel­ne tego naj­bar­dziej dra­ma­tycz­ne­go wypad­ku jądro­we­go w dzie­jach. Statystycznie bio­rąc, z racji roz­prze­strze­nio­nych niskich dawek pro­mie­nio­wa­nia, mogło dodat­ko­wo umrzeć w sumie oko­ło 4000 osób – tak przy­naj­mniej zakła­da­ją pew­ne mode­le LNT.“

„Czarny koń“.

Autorzy zada­ją też reto­rycz­ne pyta­nie „za milion dola­rów“: jaki­mi daw­ka­mi pro­mie­nio­wa­nia i o jakiej mocy powin­ni­śmy się przej­mo­wać. Nawet w wypad­kach jądro­wych wzrost ryzy­ka daw­ki pro­mie­nio­wa­nia jest nie­wiel­ki. Ponadto przy­po­mi­na­ją, że znacz­nie wię­cej osób co roku ginie w wyni­ku zanie­czysz­cze­nia powo­do­wa­ne­go przez spa­la­nie paliw kopanych. 

„Tymczasem prze­mysł paliw kopal­nych został wiel­kim bene­fi­cjen­tem anty­ato­mo­wych kampanii“

„Czarny koń“

Zmniejszenie emisji

Książkę powin­ni prze­czy­tać zarów­no zwo­len­ni­cy, jak i prze­ciw­ni­cy ato­mu. Jej moc­ną stro­ną jest spoj­rze­nie na atom w szer­szym kon­tek­ście spo­łecz­nym i gospo­dar­czym. Autorzy trzeź­wo patrzą na tren­dy w roz­wo­ju gospo­dar­czym państw i prze­wi­du­ją, że zmia­na nawy­ków, w tym ogra­ni­cze­nie kon­sump­cji i zuży­wa­nia ener­gii będzie trud­ne, albo nawet nie­moż­li­we. Stąd znacz­nie roz­sąd­niej­szą opcją, przy tym gwa­ran­tu­ją­ca zmniej­sze­nie emi­sji, było­by zain­we­sto­wa­nie w atom. 

Czytaj tak­że: Zielona ener­gia wyprze­dzi­ła atom

Relatywizują przy tym koszt wytwa­rza­nia ener­gii w elek­trow­niach jądro­wych, ponie­waż przy wyso­kim udzia­le OZE w sys­te­mie elek­tro­ener­ge­tycz­nym (powy­żej 50 proc.) wzro­sną też kosz­ty dosto­so­wa­nia sie­ci i maga­zy­no­wa­nia ener­gii. Podobnie odno­szą się do dyle­ma­tu: cen­tra­li­zo­wać czy decen­tra­li­zo­wać sys­tem elektroenergetyczny.

„Niezależnie od spo­so­bu, w jaki zde­fi­niu­je­my te poję­cia, deba­ta doty­czą­ca scen­tra­li­zo­wa­nej i zde­cen­tra­li­zo­wa­nej pro­duk­cji spro­wa­dza się w sumie do reto­rycz­ne­go bicia pia­ny, słu­żą­ce­go do uza­sad­nie­nia tak czy ina­czej czy­je­goś try­ba­li­zmu technologicznego“. 

„Czarny koń“.

Prawdziwe problemy energetyki jądrowej

Dlaczego więc nie budu­je­my na potę­gę elek­trow­ni jądro­wych? Na to pyta­nie tak­że znaj­dzie­my odpo­wiedź w książ­ce. Postawienie elek­trow­ni jądro­wej jest zde­cy­do­wa­nie bar­dzo dro­gie i skom­pli­ko­wa­ne pod wzglę­dem orga­ni­za­cji zaso­bów, w tym kapi­ta­łu finan­so­we­go i ludzkiego. 

Autorzy przy­zna­ją wprost, że „prze­mysł jądro­wy nas zawo­dzi“. Potrzebne są nowe­go typu reak­to­ry jądro­we, mniej­sze, bez­piecz­niej­sze, tań­sze. Im wię­cej takich inwe­sty­cji – tym tech­no­lo­gia będzie tań­sza i łatwiej­sza do zasto­so­wa­nia. Co wię­cej suge­ru­ją, że nale­ża­ło­by przej­rzeć, czy wszyst­kie regu­la­cje, któ­re podra­ża­ją kosz­ty inwe­sty­cji w atom, są rze­czy­wi­ście niezbędne. 

„Mówienie o ato­mie i OZE w kate­go­riach wza­jem­nej rywa­li­za­cji jest nie tyle nie­mą­dre, co nieproduktywne“ 

„Czarny koń“.

Przemysł ato­mo­wy sprze­da­je pro­duk­ty, któ­rych naby­wa­nie jest trud­ne a popyt ryn­ko­wy ogra­ni­czo­ny. W tej sytu­acji nigdy nie doj­dzie do ogrom­ne­go posze­rze­nie ska­li tego rodza­ju przedsięwzięć. 

„Czarny koń. Energetyka jądro­wa a zmia­ny kli­ma­tycz­ne“, Rauli Partanen, Janne M. Korhonen, Wydawnictwo Dragon, Bielsko-​Biała 2022