Polymateria – plastykoza

Toniemy w roz­ta­pia­ją­cych się lodow­cach i tonie­my we wszech­ogar­nia­ją­cym nas pla­sti­ku. To praw­da. Czekamy na prze­ło­mo­we tech­no­lo­gie. Jedną z nich może być polymateria. 

Wszyscy widzie­li­śmy sta­ty­sty­ki doty­czą­ce tego, jak dłu­go przed­mio­ty z two­rzyw sztucz­nych mogą roz­kła­dać się w przy­ro­dzie: 450 lat dla sztyw­nej butel­ki, 20 dla ela­stycz­nej tor­by na zaku­py. Nawet kie­dy te przed­mio­ty ule­ga­ją roz­kła­do­wi, nie zni­ka­ją cał­ko­wi­cie. W wodzie pły­wa­ją cząst­ki mikro­pla­sti­ku, któ­re odkła­da­ją się w rybach i mogą prze­do­stać się do nasze­go ukła­du pokarmowego. 

Podatki i zakazy 

Kilka lat temu nie widzie­li­śmy pro­ble­mu folió­wek, rekla­mó­wek, zaba­wek z Chin. McDonald‘s wyco­fał się z nich dopie­ro po pro­te­stach w 2019 roku, teraz powo­li zmie­nia dzie­cię­ce zesta­wy. Mało tego, więk­szość pro­duk­tów w dowol­nym skle­pie spo­żyw­czym jest opa­ko­wa­na pla­sti­kiem. A nawet jeśli nie jest, to sprze­daw­ca nam zapa­ku­je zaku­py w plastik. 

Oczywiście, pew­ne dzia­ła­nia już się zaczę­ły. Od 3 lip­ca wcho­dzi zakaz wpro­wa­dza­nia na unij­ny rynek pro­duk­tów jed­no­ra­zo­wych takich jak: sztuć­ce, słom­ki, patycz­ki do balo­nów i uszów, kub­ki, tale­rzy­ki. Znikną więc one, gdy skle­py wyprze­da­dzą swój towar. To prze­pi­sy dyrek­ty­wy w spra­wie zmniej­sze­nia wpły­wu nie­któ­rych pro­duk­tów z two­rzyw sztucz­nych na śro­do­wi­sko – tzw. dyrek­ty­wa SUP (z ang. „Single Use Plastics“). 

Zakaz pla­sti­ko­wych jed­no­ra­zó­wek, co je zastąpi?

A gdy­by do każ­de­go pro­duk­tu opa­ko­wa­ne­go pla­sti­kiem dołą­czyć obo­wiąz­ko­wą opła­tę? To ude­rzy w kon­su­men­tów i zwięk­szy świa­do­mość kosz­tów śro­do­wi­sko­wych pla­sti­ku, któ­ra teraz naj­czę­ściej nie ist­nie­je (wywiad z Michałem Pacą). W tym kie­run­ku idzie pro­jekt nowe­li­za­cji pol­skie­go pra­wa, któ­re jest w konsultacjach. 

Za opa­ko­wa­nia z pla­sti­ku zapła­ci­my nową opłatę

My, kon­su­men­ci nie powin­ni­śmy kupo­wać rze­czy opa­ko­wa­nych pla­sti­kiem, z pla­sti­ku – aby nie two­rzyć jed­no­ra­zo­wych śmie­ci. To po pierw­sze. Po dru­gie, aby poka­zać pro­du­cen­tom i dużym sprze­daw­com, że nie chce­my, nie będzie­my kupo­wać pro­duk­tów opa­ko­wa­nych pla­sti­kiem. Proste praw­da? Tylko że cza­sa­mi, a nawet czę­sto, nie mamy wyboru…

Lego wymyśla na nowo plastik

Tu poja­wia­ją się na hory­zon­cie odmien­ne ini­cja­ty­wy. Zamiast rezy­gno­wać z pla­sti­ku, nie­któ­re fir­my sta­ra­ją się stwo­rzyć „pla­stik bez plastiku“.

Na pew­no sły­sze­li­ście o kloc­kach lego z trzci­ny cukro­wej. Sęk w tym, że to nadal pla­stik, ale wytwa­rza­ny z mniej­szym śla­dem węglo­wym, bo do jed­ne­go z eta­pów pro­duk­cji ety­le­nu uży­wa­na jest trzci­na cukro­wa zamiast ropy. Nadal nie­wie­le się zmie­ni, a klo­cek z wrzu­co­ny do morza będzie tam pły­wał praw­do­po­dob­nie przez następ­ne set­ki lat. Poszukiwania więc trwa­ją. Ostatnio duń­ski kon­cern ogło­sił, że kloc­ki lego będą też pro­du­ko­wa­ne z bute­lek, po ich recy­klin­gu. Warto zda­wać sobie spra­wę z tego, że pro­duk­cja klo­ców lego wyma­ga rocz­nie ok. 100 tys. ton plastiku.

Jest tez fir­ma, któ­ra wyna­la­zła mate­riał przy­po­mi­na­ją­cy pla­stik, ale ule­ga­ją­cy rozkładowi 

Polymateria

Brytyjska fir­ma Polymateria ogło­si­ła, że opra­co­wa­ła nową tech­no­lo­gię, któ­ra ma umoż­li­wić cał­ko­wi­tą bio­de­gra­da­cję naj­bar­dziej powszech­nych form pla­sti­ku (poli­ety­len i poli­pro­py­len) bez „nega­tyw­ne­go wpły­wu na śro­do­wi­sko“. Proces ten, nazwa­ny bio­trans­for­ma­cją, che­micz­nie prze­kształ­ca two­rzy­wa sztucz­ne, poprzez roz­bi­cie ich struk­tu­ry poli­me­ro­wej, w „bio­do­stęp­ny“ wosk. Powstałe w ten spo­sób mate­ria­ły mogą być następ­nie pozo­sta­wio­ne do degra­da­cji. Testy tego pro­ce­su wyka­za­ły, że jest on w sta­nie w peł­ni bio­de­gra­do­wać sztyw­ne two­rzy­wa sztucz­ne i ela­stycz­ne folie w mniej niż rok. 

Pomysł na biz­nes zna­lazł uzna­nie. Polymateria zebra­ła 15 milio­nów fun­tów od fun­du­szu Planet First Partners, a w skład zarzą­du spół­ki weszli zna­ni mana­ge­ro­wie – byli sze­fo­wie z British Telecom, Marks & Spencer, Virgin Active Holdings.

Jeśli nic nie zrobimy, zaleje nas plastik

Ale nie cho­dzi tyl­ko o to, gdzie te two­rzy­wa tra­fia­ją, ale tak­że o wpływ na śro­do­wi­sko, jaki ma ich pro­duk­cja. Wyprodukowanie jed­nej tony pla­sti­ku gene­ru­je śred­nio do 2,5 tony dwu­tlen­ku węgla. To dla­te­go, że 90 proc. pla­sti­ku jest pro­du­ko­wa­ne z surow­ców uzy­ska­nych z kopal­nych źró­deł ropy naf­to­wej i gazu. Przewiduje się, że do 2030 roku pro­duk­cja two­rzyw sztucz­nych wzro­śnie o 60%, a do 2050 roku potroi się, więc przy­szłość rysu­je się w czar­nych barwach.