Polska polityka energetyczna PEP2040 zmieni się

Polska poli­ty­ka ener­ge­tycz­na – PEP2040 nada­je się tyl­ko do popraw­ki. Chodzi o wzmoc­nie­nie bez­pie­czeń­stwa i nie­za­leż­no­ści ener­ge­tycz­nej. To wymu­sza obec­na sytu­acja geo­po­li­tycz­na. Jednocześnie roz­wój odna­wial­nych źró­deł ener­gii powi­nien przyspieszyć.

Rada Ministrów przy­ję­ła zało­że­nia do aktu­ali­za­cji Polityki Energetycznej Polski do 2040 r. (PEP2040). Odnawialne źró­dła ener­gii wymie­nia na dru­gim miej­scu, tuż za zwięk­sze­niem dywer­sy­fi­ka­cji tech­no­lo­gicz­nej i roz­bu­do­wą źró­deł krajowych. 

W per­spek­ty­wie 2040 r. dążyć się będzie do tego, aby ok. poło­wa pro­duk­cji ener­gii elek­trycz­nej pocho­dzi­ła z odna­wial­nych źródeł. 

Założenia do aktu­ali­za­cji PEP2040

Jak wska­zu­je eks­pert orga­ni­za­cji Ember Paweł Czyżak, pod­nie­sie­nie z 40 proc. do 50 proc. udzia­łu ener­gii elek­trycz­nej z OZE w 2040 r. to wciąż za mało. 

Już teraz przy­łą­czo­ne do sie­ci źró­dła odna­wial­ne oraz wszyst­kie przy­zna­ne i zło­żo­ne wnio­ski o przy­łą­cze­nie wystar­czą, by w 2030 roku poło­wa pol­skiej pro­duk­cji prą­du pocho­dzi­ła z OZE. Oczywiście, nie wszyst­kie te inwe­sty­cje muszą powstać. To poka­zu­je jed­nak ska­lę ape­ty­tu na zie­lo­ną ener­gię, jaki ma pol­ski prze­mysł, inwe­sto­rzy i spo­łe­czeń­stwo. Jest on ogromny.

Fotowoltaika wystrzeliła

Dobrym przy­kła­dem jest foto­wol­ta­ika. Ostatnie lata przy­nio­sły dyna­micz­ny roz­wój ener­ge­ty­ki sło­necz­nej, znacz­nie szyb­szy niż prze­wi­du­je obec­na PEP2040. W ubie­głym roku Polacy zain­sta­lo­wa­li 4,6 GW mocy w pane­lach sło­necz­nych, któ­re dostar­czy­ły ok. 1,5 proc. pro­duk­cji ener­gii elek­trycz­nej w w 2021 r. W tym roku osią­gnie­my poziom sło­necz­nych mocy prze­wi­dzia­ny na 2030 r. 

Tabela 37. Prognoza struk­tu­ra mocy zain­sta­lo­wa­nej net­to wg tech­no­lo­gii do 2040 r. [MW]

Za mało wiatru

Farmy wia­tro­we na lądzie powsta­ją jed­nak tyl­ko tam, gdzie są jesz­cze sta­re, sprzed 2016 roku pozwo­le­nia na budo­wę. Potem wpro­wa­dzo­no zasa­dę 10H, któ­ra w prak­ty­ce zablo­ko­wa­ła nowe pozwo­le­nia. Czy to będzie zmie­nio­ne w nowym doku­men­cie? O to ape­lu­je nie tyl­ko bran­ża, ale i prze­mysł, któ­ry chce korzy­stać z taniej, zie­lo­nej ener­gii. Co waż­ne, tak­że far­my wia­tro­we na pol­skim morzu mają więk­szy poten­cjał niż 11 GW prze­wi­dzia­ne w obec­nej poli­ty­ce.

W zak­tu­ali­zo­wa­nym PEP2040 ma być wię­cej sta­bil­nej pro­duk­cji zie­lo­nej ener­gii przy wyko­rzy­sta­niu wody, bio­ma­sy, bio­ga­zu, geo­ter­mii. Jak dotąd naj­le­piej z tej listy wypa­da­ła bio­ma­sa, jed­nak tu moż­li­wo­ści są już ogra­ni­czo­ne jej dosta­wa­mi. Dużo wię­cej z naszych lasów nie uda się jej pozy­skać, a import – choć może być opła­cal­ny – to jest przede wszyst­kim roz­wią­za­niem mniej ekologicznym. 

Zmiana polityki klimatycznej

Poprawa efek­tyw­no­ści ener­ge­tycz­nej powin­na zająć waż­ne miej­sce w PEP2040. To korzyść dla wszyst­kich. Wydaje się, że ten obszar moż­na znacz­nie popra­wić, choć­by przez pro­gram Czyste Powietrze, któ­ry wspie­ra m.in. ter­mo­mo­der­ni­za­cję domów. Rząd zapo­wie­dział ukie­run­ko­wa­nie pro­gra­mu na nisko­tem­pe­ra­tu­ro­we źró­dła cie­pła przy zacho­wa­niu kom­for­tu ciepl­ne­go odbior­ców. Teraz ok. 45 proc. osób wymie­nia­ją­cych kop­ciu­cha wybie­ra kocioł na gaz. 

Czytaj tak­że: Będą wyż­sze dota­cje do kotłów gazowych

Polska będzie dążyć do popra­wy efek­tyw­no­ści ener­ge­tycz­nej, któ­ra ogra­ni­cza popyt na ener­gię, a tym samym redu­ku­je zapo­trze­bo­wa­nie na surow­ce oraz skut­ki poten­cjal­nych bra­ków dostaw energii.

Założenia do aktu­ali­za­cji PEP2040

Sprawiedliwa trans­for­ma­cja, budo­wa zero­emi­syj­ne­go sys­te­mu oraz popra­wa jako­ści powie­trza tak­że zosta­ły wymie­nio­ne w komu­ni­ka­cie rzą­du. Rząd zapo­wie­dział nato­miast, że będzie podej­mo­wać wysił­ki nego­cja­cyj­ne w celu refor­my mecha­ni­zmów poli­ty­ki kli­ma­tycz­nej Unii Europejskiej. Chodzi o cza­so­we zwięk­sze­nie wyko­rzy­sta­nia elek­trow­ni węglo­wych, bez pono­sze­nia nad­mier­nych kosz­tów praw do emi­sji CO2. 

Zabrakło w komu­ni­ka­cie odnie­sie­nia się do zmian kli­ma­tu i koniecz­no­ści zmniej­sza­nia emi­sji gazów cie­plar­nia­nych. Jest nato­miast bar­dziej ogól­ne uwzględ­nie­nie ogra­ni­cza­nia wpły­wu sek­to­ra ener­ge­tycz­ne­go na śro­do­wi­sko życia czło­wie­ka. Co ważne, 

Adaptacja do zmian klimatu

Zmniejszenie emi­sji gazów cie­plar­nia­nych oraz adap­ta­cja do skut­ków postę­pu­ją­cych zmian kli­ma­tu to dwa naj­więk­sze wyzwa­nia współ­cze­sne­go spo­łe­czeństw – wska­zu­je z kolei Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy. Z tego powo­du przy­go­to­wał zbiór wytycz­nych, któ­re powin­ny być uwzględ­nio­ne przy two­rze­niu pra­wa i stra­te­gicz­nych doku­men­tów. Publikacja wytycz­nych IOŚ-​PIB poja­wia się, gdy wła­śnie zaczy­na się naj­więk­sza dys­ku­sja o aktu­ali­za­cji pol­skiej Polityki Energetycznej PEP2040.

Wskaźniki IOŚ ujął według sek­to­rów: śro­do­wi­sko­we­go, gospo­dar­cze­go i spo­łecz­ne­go. Grupa śro­do­wi­sko­wa uwzględ­nia obszar rol­nic­twa, gospo­dar­ki wod­nej, ochro­ny przy­ro­dy i zacho­wa­nia róż­no­rod­no­ści bio­lo­gicz­nej. Wskaźniki gospo­dar­cze doty­czą efek­tyw­no­ści ener­ge­tycz­ne i ener­gii w zakre­sie infra­struk­tu­ry ener­ge­tycz­nej, prze­my­słu i trans­por­tu. Społeczne wskaź­ni­ki sku­pia­ją się nato­miast na budow­nic­twie, miesz­kal­nic­twie, pla­no­wa­niu i zago­spo­da­ro­wa­niu prze­strzen­nym, zdro­wiu oraz turystyce.

Walka ze zmia­na­mi kli­ma­tu musi mieć dwu­wy­mia­ro­wy cha­rak­ter. Równolegle powin­ni­śmy sku­pić się na pod­ję­ciu środ­ków zmniej­sza­ją­cych poziom emi­sji gazów cie­plar­nia­nych oraz posta­wić na dzia­ła­nia mają­ce na celu wdro­że­nie odpo­wied­nich stra­te­gii i dzia­łań legi­sla­cyj­nych w zakre­sie adap­ta­cji do nega­tyw­nych kon­se­kwen­cji wywo­ła­nych zmia­na­mi klimatu.

dr inż. Krystian Szczepański, Dyrektor IOŚ-PIB

Czy te wskaź­ni­ki zosta­ną uwzględ­nio­ne w nowym doku­men­cie? Jego przy­go­to­wa­nie na pew­no nie będzie ani pro­ste ani szybkie.