Polska polityka energetyczna – PEP2040 nadaje się tylko do poprawki. Chodzi o wzmocnienie bezpieczeństwa i niezależności energetycznej. To wymusza obecna sytuacja geopolityczna. Jednocześnie rozwój odnawialnych źródeł energii powinien przyspieszyć.
Rada Ministrów przyjęła założenia do aktualizacji Polityki Energetycznej Polski do 2040 r. (PEP2040). Odnawialne źródła energii wymienia na drugim miejscu, tuż za zwiększeniem dywersyfikacji technologicznej i rozbudową źródeł krajowych.
W perspektywie 2040 r. dążyć się będzie do tego, aby ok. połowa produkcji energii elektrycznej pochodziła z odnawialnych źródeł.
Założenia do aktualizacji PEP2040
Jak wskazuje ekspert organizacji Ember Paweł Czyżak, podniesienie z 40 proc. do 50 proc. udziału energii elektrycznej z OZE w 2040 r. to wciąż za mało.
Już teraz przyłączone do sieci źródła odnawialne oraz wszystkie przyznane i złożone wnioski o przyłączenie wystarczą, by w 2030 roku połowa polskiej produkcji prądu pochodziła z OZE. Oczywiście, nie wszystkie te inwestycje muszą powstać. To pokazuje jednak skalę apetytu na zieloną energię, jaki ma polski przemysł, inwestorzy i społeczeństwo. Jest on ogromny.
Fotowoltaika wystrzeliła
Dobrym przykładem jest fotowoltaika. Ostatnie lata przyniosły dynamiczny rozwój energetyki słonecznej, znacznie szybszy niż przewiduje obecna PEP2040. W ubiegłym roku Polacy zainstalowali 4,6 GW mocy w panelach słonecznych, które dostarczyły ok. 1,5 proc. produkcji energii elektrycznej w w 2021 r. W tym roku osiągniemy poziom słonecznych mocy przewidziany na 2030 r.
Tabela 37. Prognoza struktura mocy zainstalowanej netto wg technologii do 2040 r. [MW]
2025 | 2030 | 2035 | 2040 | |
ec. węglowe | 4 094 | 3 913 | 3 095 | 2 842 |
ec. gazowe | 2 205 | 2 107 | 1 667 | 1 530 |
ec. gazowe, nowe | 480 | 1 374 | 2 048 | 2 943 |
ec. i el. biomasowe i biogazowe | 1 115 | 1 302 | 1 442 | 1 423 |
el. na węgiel kamienny, istniejące | 10 730 | 10 222 | 4 986 | 2 208 |
el. na węgiel kamienny, ostatnie i nowe | 3 480 | 3 480 | 3 480 | 3 480 |
el. na węgiel brunatny | 7 448 | 7 448 | 3 812 | 1 126 |
el. jądrowe | 0 | 0 | 2 200 | 4 400 |
el. gazowe (CCGT) | 4 701 | 4 701 | 6 701 | 7 701 |
el. gazowe, szczytowe (OCGT) | 0 | 0 | 250 | 3 600 |
el. wodne | 2 419 | 2 419 | 2 419 | 2 419 |
el. wiatrowe lądowe (on-shore) | 9 661 | 8 663 | 4 827 | 6 939 |
el. wiatrowe morskie (off-shore) | 0 | 5 900 | 9 590 | 9 590 |
el. słoneczne (PV) | 5 114 | 5 114 | 5 114 | 9 814 |
razem | 51 446 | 56 642 | 51 630 | 60 014 |
Za mało wiatru
Farmy wiatrowe na lądzie powstają jednak tylko tam, gdzie są jeszcze stare, sprzed 2016 roku pozwolenia na budowę. Potem wprowadzono zasadę 10H, która w praktyce zablokowała nowe pozwolenia. Czy to będzie zmienione w nowym dokumencie? O to apeluje nie tylko branża, ale i przemysł, który chce korzystać z taniej, zielonej energii. Co ważne, także farmy wiatrowe na polskim morzu mają większy potencjał niż 11 GW przewidziane w obecnej polityce.
W zaktualizowanym PEP2040 ma być więcej stabilnej produkcji zielonej energii przy wykorzystaniu wody, biomasy, biogazu, geotermii. Jak dotąd najlepiej z tej listy wypadała biomasa, jednak tu możliwości są już ograniczone jej dostawami. Dużo więcej z naszych lasów nie uda się jej pozyskać, a import – choć może być opłacalny – to jest przede wszystkim rozwiązaniem mniej ekologicznym.
Zmiana polityki klimatycznej
Poprawa efektywności energetycznej powinna zająć ważne miejsce w PEP2040. To korzyść dla wszystkich. Wydaje się, że ten obszar można znacznie poprawić, choćby przez program Czyste Powietrze, który wspiera m.in. termomodernizację domów. Rząd zapowiedział ukierunkowanie programu na niskotemperaturowe źródła ciepła przy zachowaniu komfortu cieplnego odbiorców. Teraz ok. 45 proc. osób wymieniających kopciucha wybiera kocioł na gaz.
Czytaj także: Będą wyższe dotacje do kotłów gazowych
Polska będzie dążyć do poprawy efektywności energetycznej, która ogranicza popyt na energię, a tym samym redukuje zapotrzebowanie na surowce oraz skutki potencjalnych braków dostaw energii.
Założenia do aktualizacji PEP2040
Sprawiedliwa transformacja, budowa zeroemisyjnego systemu oraz poprawa jakości powietrza także zostały wymienione w komunikacie rządu. Rząd zapowiedział natomiast, że będzie podejmować wysiłki negocjacyjne w celu reformy mechanizmów polityki klimatycznej Unii Europejskiej. Chodzi o czasowe zwiększenie wykorzystania elektrowni węglowych, bez ponoszenia nadmiernych kosztów praw do emisji CO2.
Zabrakło w komunikacie odniesienia się do zmian klimatu i konieczności zmniejszania emisji gazów cieplarnianych. Jest natomiast bardziej ogólne uwzględnienie ograniczania wpływu sektora energetycznego na środowisko życia człowieka. Co ważne,
Adaptacja do zmian klimatu
Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych oraz adaptacja do skutków postępujących zmian klimatu to dwa największe wyzwania współczesnego społeczeństw – wskazuje z kolei Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy. Z tego powodu przygotował zbiór wytycznych, które powinny być uwzględnione przy tworzeniu prawa i strategicznych dokumentów. Publikacja wytycznych IOŚ-PIB pojawia się, gdy właśnie zaczyna się największa dyskusja o aktualizacji polskiej Polityki Energetycznej PEP2040.
Wskaźniki IOŚ ujął według sektorów: środowiskowego, gospodarczego i społecznego. Grupa środowiskowa uwzględnia obszar rolnictwa, gospodarki wodnej, ochrony przyrody i zachowania różnorodności biologicznej. Wskaźniki gospodarcze dotyczą efektywności energetyczne i energii w zakresie infrastruktury energetycznej, przemysłu i transportu. Społeczne wskaźniki skupiają się natomiast na budownictwie, mieszkalnictwie, planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, zdrowiu oraz turystyce.
Walka ze zmianami klimatu musi mieć dwuwymiarowy charakter. Równolegle powinniśmy skupić się na podjęciu środków zmniejszających poziom emisji gazów cieplarnianych oraz postawić na działania mające na celu wdrożenie odpowiednich strategii i działań legislacyjnych w zakresie adaptacji do negatywnych konsekwencji wywołanych zmianami klimatu.
dr inż. Krystian Szczepański, Dyrektor IOŚ-PIB
Czy te wskaźniki zostaną uwzględnione w nowym dokumencie? Jego przygotowanie na pewno nie będzie ani proste ani szybkie.