Jodek potasu – na co dzień lepiej go nie brać

W Polsce przy­go­to­wa­no ponad 57 mln table­tek, do któ­rych będą dołą­czo­ne ulot­ki z infor­ma­cją, co to jest jodek pota­su i jak go sto­so­wać. Urzędnicy zapew­nia­ją, że pro­wa­dzą dzia­ła­nia ruty­no­we. Dawkowanie jod­ku pota­su prze­wi­dzia­no w prze­pi­sach pra­wa na wypa­dek ewen­tu­al­ne­go wystą­pie­nia ska­że­nia radia­cyj­ne­go. W prze­ciw­nym wypad­ku nie nale­ży go zażywać. 

Rosyjskie ata­ki na Zaporoską Elektrownię Jądrową na Ukrainie wywo­ła­ły reak­cje pol­skich władz. We wrze­śniu roz­po­czę­to dys­try­bu­cję jod­ku pota­su, któ­ry tra­fia do powia­to­wych jed­no­stek stra­ży pożar­nej i dalej – do gmin. Poszczególne woje­wódz­twa mają już listy, gdzie jodek pota­su jest dostęp­ny. To głów­nie: szko­ły i ośrod­ki zdro­wia, ale tak­że ośrod­ki kul­tu­ry, apte­ki, a nawet sołtysi.

Jodek pota­su hamu­je wni­ka­nie radio­ak­tyw­nych izo­to­pów jodu do tar­czy­cy i jest powszech­nie dostęp­ny w kra­jach nara­żo­nych na awa­rie elek­trow­ni ato­mo­wych. Co waż­ne, chro­ni wyłącz­nie tar­czy­cę przed wchła­nia­niem rako­twór­cze­go jodu, a pozo­sta­łe narzą­dy już nie. 

Sytuacja radiacyjna i zagrożenie skażenia

W Polsce pre­pa­ra­ty sta­bil­ne­go jodu (w posta­ci table­tek jod­ku pota­su) sto­su­je się w ramach pro­fi­lak­ty­ki jodo­wej po wypad­kach jądro­wych. Takie zapa­sy były zawsze utrzy­my­wa­ne, tak­że przed woj­ną w Ukrainie. W razie uży­cia bro­ni jądro­wej dys­try­bu­cja jod­ku pota­su na tere­nie ska­żo­nym radio­ak­tyw­nie nie mia­ła­by więc sen­su, ponie­waż w bro­ni ato­mo­wej uży­wa­ne są inne niż jod radio­ak­tyw­ne pier­wiast­ki – wodór, plu­ton i uran.

Państwowa Agencja Atomistyki zapew­nia, że obec­ne ata­ki rosyj­skie w Ukrainie nie stwa­rza­ją bez­po­śred­nie­go zagro­że­nia dla miesz­kań­ców Polski. PPA, podob­nie jak i jej odpo­wied­ni­ki w innych kra­jach, cały czas moni­to­ru­je sytu­ację radia­cyj­ną. A ta jest dobra. Ponadto agen­cje pro­wa­dzą­ce moni­to­ring sytu­acji radia­cyj­nej mają ze sobą sta­ły kon­takt poprzez kana­ły wymia­ny informacji.

Zagrożenie jest zni­ko­me, ale będzie­my spo­koj­niej­si, mając jodek pota­su, jeśli już ono się poja­wi. Zaporoska elek­trow­nia jest nie­mal dwu­krot­nie dalej niż Czarnobyl od gra­nic Polski.

prof. dr hab. Janusz Myśliwiec

Jodek potasu a płyn Lugola

Jodek pota­su (KI) to nie­orga­nicz­ny zwią­zek che­micz­ny, sól pota­so­wa kwa­su jodo­wo­do­ro­we­go.
Tworzy bez­barw­ne krysz­ta­ły łatwo roz­pusz­czal­ne w wodzie. W wyni­ku elek­tro­li­zy sto­pio­ne­go jod­ku pota­su powsta­je jod i potas. Jego nie­znacz­ne ilo­ści doda­je się do soli kuchen­nej (tzw. sól jodo­wa­na). Alternatywnym dodat­kiem jest jodan pota­su KIO3.

Jodek pota­su wcho­dzi w skład pły­nu Lugola (jod roz­pusz­czo­ny w roz­two­rze wod­nym jod­ku pota­su), i jody­ny. Maści z jego zawar­to­ścią sto­su­je się w lecze­niu ura­zów, przy nacią­gnię­ciu mię­śni i wię­za­deł, w lecze­niu obrzę­ków lim­fa­tycz­nych i w sta­nach zapalnych.

Dawkowanie jod­ku pota­su, podob­nie jak w przy­pad­ku wszel­kich pre­pa­ra­tów lecz­ni­czych, zale­ży od wie­ku, sta­nu zdro­wia, reak­cji pacjen­ta na lecze­nie. Powinno prze­bie­gać pod nad­zo­rem lekarza. 

Skutki uboczne

Nieuzasadnione przyj­mo­wa­nie jod­ku pota­su może dopro­wa­dzić do:

• nie­do­czyn­no­ści tarczycy,
• podraż­nie­nia ukła­du pokarmowego,
• reak­cji alergicznych.

Również w trak­cie kon­tro­lo­wa­ne­go przyj­mo­wa­nia mogą wystą­pić dzia­ła­nia niepożądane:

• bole­sny obrzęk ślinianek,
• katar,
• zabu­rze­nia żołądkowo-​jelitowe, wymioty,
• uczu­le­nie, wysyp­ka, swę­dze­nie, wyprysk,
• u cho­rych na gruź­li­cę może spo­wo­do­wać zaostrze­nie obja­wów choroby.

Przyjmowanie czy robie­nie w domu zapa­sów jod­ku pota­su jest nie­uza­sad­nio­ne. Nie pomo­że zaży­wa­nie jod­ku pota­su pro­fi­lak­tycz­nie, gdy nie wystę­pu­je nara­że­nie na szko­dli­we skut­ki pro­mie­nio­wa­nia. W ten spo­sób moż­na sobie tyl­ko zaszkodzić.