Dziura ozonowa na półkuli południowej zaczyna się kształtować wiosną, która trwa tam od sierpnia do października. Osiąga zwykle swoją maksymalną wielkość między połową września a połową października.
Warstwa ozonowa chroni naszą planetę przed szkodliwym narażeniem na promieniowanie ultrafioletowe (UV). Niestety, z powodu stosowania związków chemicznych, zanika nad Antarktydą. Dziura ozonowa tworzy się tam ze względu na szczególne warunki meteorologiczne i chemiczne, jakie panują w tym regionie.
Naukowcy ściśle monitorują zmiany w rozwoju dziury ozonowej od końca sierpnia — początku wiosny na półkuli południowej. Dane Copernicus Atmosphere Monitoring Service pokazują, że dziura ozonowa kształtuje się zgodnie z przewidywaniami. W porównaniu z ostatnimi czterema dekadami, wskaźniki śledzenia rozwoju dziury ozonowej mieściły się w granicach średniej. Dane pochodzą z obserwacji rozpoczętych na początku września.
Czytaj także: Szkodliwy ozon rośnie w atmosferze przez upały i pożary
Dziury ozonowe 2021 i 2022
Bardzo duże i wyjątkowo trwałe dziury ozonowe, jakie powstały w 2020 i 2021 roku. Stratosferyczny wir polarny był wtedy szczególnie silny. Jak będzie w tym roku – to jeszcze nie jest przesądzone.
Tegoroczna antarktyczna dziura ozonowa zaczęła się rozwijać pod koniec sierpnia. Jak dotąd, pod względem powierzchni, minimalnej całkowitej ilości ozonu w kolumnie, deficytu masy i minimalnej temperatury, zachowuje się podobnie do dziur powstałych w ostatniej dekadzie. Według naszych danych z początku września, wielkość dziury ozonowej mieści się w granicach średniej. Jednak w najbliższych tygodniach będziemy ją bacznie obserwowali, ze względu na to, że w latach 2020 i 2021, dziury ozonowe zaczęły nabierać wyjątkowego charakteru dopiero na późniejszym etapie
Vincent-Henri Peuch, dyrektor Copernicus Atmosphere Monitoring Service
Jak powstaje dziura ozonowa
W 1987 podpisano Protokół Montrealski, który zakazuje stosowania substancji chemicznych powodujących niszczenie warstwy ozonowej. Są to między innymi związki z grupy halonów i freonów (CFC, HCFC). W ubiegłym wieku powszechnie stosowano je w lodówkach i aerozolach (np dezodorantach).
Dlaczego dziura powstaje tylko nad Antarktydą? Podczas nocy polarnej temperatury w stratosferze antarktycznej spadają nawet poniżej ‑78°C, a różnica między biegunem zimnym a cieplejszym obszarem pozazwrotnikowym pozwala na powstanie tzw. stratosferycznego wiru polarnego. Silne wiatry izolują zimne powietrze nad biegunem południowym i umożliwiają gromadzenie się substancji chemicznych niszczących warstwę ozonową.
Niskie temperatury zimą w stratosferze Antarktydy umożliwiają również formowanie się polarnych chmur stratosferycznych. Gdy słońce wschodzi wiosną, chmury te sprzyjają reakcjom chemicznym z udziałem chloru i bromu, które niszczą cząsteczki ozonu w regionie.
Dzięki podjętym wysiłkom warstwa ozonowa powoli się odbudowuje, ale ze względu na długi czas życia w atmosferze chemikaliów zubożających warstwę ozonową, pełne odtworzenie warstwy ozonowej będzie trwało długo. Szacuje się, że zajmie to co najmniej 40 lat.