Elektrownia atomowa duża czy mała?

Elektrownia ato­mo­wa w Polsce jest według wie­lu osób odpo­wie­dzią na zastą­pie­nie w mik­sie ener­ge­tycz­nym węgla. Kiedy w Polsce docze­ka­my się pierw­szych reak­to­rów? Według entu­zja­stów tech­no­lo­gii małych reak­to­rów jądro­wych – SMR – może to być jesz­cze w tej deka­dzie. Co wię­cej, mogą one sta­bi­li­zo­wać i uzu­peł­niać odna­wial­ne źró­dła ener­gii. O ile zosta­ną zbudowane. 

Małe reak­to­ry jądro­we – SMR (Small Modular Reactor) i MMR – mikro­re­ak­to­ry jądro­we – mają być szan­są ener­ge­ty­ki jądro­wej. Są tań­sze i od „duże­go ato­mu“ i są ska­lo­wal­ne – czy­li moż­na zwięk­szać lub zmniej­szać moce takiej elek­trow­ni jądro­wej, ponie­waż powsta­je ona z modu­łów. SMR ma zwy­kle moc ok. 300 MW, potrze­bu­je mniej cza­su i zaso­bów do budo­wy. Duża elek­trow­nia ato­mo­wa to oko­ło 1000 MW i wię­cej. Problem w tym, że SMR‑y nie zosta­ły sko­mer­cja­li­zo­wa­ne i dopie­ro zamie­rza­ją wejść na świa­to­wy rynek, w tym do Polski. 

Czytaj tak­że: Elektrownia jądro­wa: za i przeciw

W Polsce wpro­wa­dzać je na rynek chce mię­dzy inny­mi PKN Orlen, któ­ry zało­żył w tym celu joint ven­tu­re z che­micz­ną spół­ką miliar­de­ra Michała Sołowowa – Synthosem. Wszystko dla­te­go, że Synthos wcze­śniej nabył pra­wa do tech­no­lo­gi GE Hitachi. Chodzi o reak­tor BWRX-300. 

Elektrownia jądrowa SMR u kanadyjskiego OPG

BWRX-​300 został ostat­nio wybra­ny przez kana­dyj­skie­go poten­ta­ta na ryn­ku ener­ge­tycz­nym Ontario Power Generation. Jak pod­kre­ślił Jon Ball z GE Hitachi, był to otwar­ty prze­targ, w któ­rym star­to­wa­ły róż­ne fir­my ze swo­imi reak­to­ra­mi, bez dodat­ko­wych sub­sy­diów. Według donie­sień kana­dyj­skie­go por­ta­lu The Globe and Mail, ta inwe­sty­cja w Kanadzie mia­ła­by kosz­to­wać do 3 mld dola­rów (kana­dyj­skich) czy­li ok. 9,6 mld zł. To spo­ra cena. Oficjalnych infor­ma­cji na ten temat jed­nak nie ma. Za to poli­czo­no korzy­ści dla kana­dyj­skiej gospo­dar­ki i lokal­nej spo­łecz­no­ści, któ­re nawet prze­wyż­sza­ją ponie­sio­ne koszty. 

Kiedy powsta­nie kana­dyj­ska elek­trow­nia ato­mo­wa SMR? Według pla­nów jej budo­wa ma ruszyć się w przy­szłym roku, jeśli uda się zdo­być wszyst­kie wyma­ga­ne pozwo­le­nia. W efek­cie, jeśli wszyst­ko dobrze pój­dzie, Kanadyjczycy będą mie­li w 2028 roku pierw­szy na świe­cie pra­cu­ją­cy w sie­ci elek­tro­ener­ge­tycz­nej reak­tor BWRX-​300. Szacuje się, że będzie on pra­co­wał przez oko­ło 60 lat. 

Polska ma szan­sę na dru­gi taki pro­jekt. PKN Orlen też chce w tej deka­dzie zbu­do­wać w Polsce SMR i zamie­rza ofe­ro­wać tę tech­no­lo­gię innym fir­mom na ryn­kach, gdzie jest obec­ny. Według pre­ze­sa Orlenu Daniela Obajtka, atom mógł­by zastą­pić nawet 30–40 proc. mocy węglo­wych. Liczy się zarów­no rynek ener­gii elek­trycz­nej jak i cie­pła. Jeden SMR jest w sta­nie zaspo­ko­ić ener­ge­tycz­ne potrze­by 150-​tysięcznego mia­sta, czy­li np. Zielonej Góry.

SMR lepszy niż duża elektrownia atomowa i tańszy od gazowej

Orlen poda­je wie­le argu­men­tów za inwe­sty­cja­mi w SMR. Stworzenie reak­to­ra BWRX-​300 zaj­mie jed­ną trze­cią cza­su potrzeb­ne­go na budo­wę tra­dy­cyj­nej dużej elek­trow­ni jądro­wej. Dodatkowo kosz­ty budo­wy są o ok. 30 proc. niż­sze. Szacowany koszt pro­duk­cji 1 MWh prą­du z ato­mu będzie o oko­ło 30 proc. niż­szy niż z gazu.

Nie bez zna­cze­nia jest sys­tem bez­pie­czeń­stwa BWRX-​300. Reaktor wyko­rzy­stu­je natu­ral­ne sys­te­my cyr­ku­la­cji i pasyw­ne­go chło­dze­nia. To ozna­cza chło­dze­nie pali­wa jądro­we­go w każ­dych warun­kach bez potrze­by korzy­sta­nia przez kil­ka dni z zewnętrz­ne­go źró­dła ener­gii czy wody. Teoretycznie taki SMR moż­na posta­wić w pobli­żu zakła­dów prze­my­sło­wych. Wystarczy teren 5 hek­ta­rów, co ozna­cza, że np. Stadion Narodowy w Warszawie zmie­ści­ły­by czte­ry SMR‑y.

Szkopuł w tym, że nie ma w Polsce pra­wa, któ­re by regu­lo­wa­ło loka­li­za­cje reak­to­rów jądro­wych. Zanim więc taki pierw­szy SMR powsta­nie trze­ba stwo­rzyć regu­la­cje. Wszystkim, któ­rzy marzą do ato­mie w Polsce war­to przy­po­mnieć, że od lat pla­no­wa­na jest pierw­sza pol­ska elek­trow­nia jądro­wa, któ­ra jak dotąd nie ruszy­ła z miejsca.