COP26 w Glasgow w czterech punktach

Konferencja Narodów Zjednoczonych rusza po raz 26. w Glasgow 31 paź­dzier­ni­ka. Największe kli­ma­tycz­ne spo­tka­nie ONZ zbie­rze dyplo­ma­tów, poli­ty­ków, biz­nes­me­nów, urzęd­ni­ków, naukow­ców i całe gro­no orga­ni­za­cji bran­żo­wych, spo­łecz­nych, poza­rzą­do­wych. Atmosfera wiel­kich tar­gów połą­czo­na z wystę­pa­mi i opo­wia­da­nia­mi o przy­szło­ści nie powin­na odcią­gać od sed­na tego wyda­rze­nia. A jest nim usta­le­nie zobo­wią­zań kli­ma­tycz­nych, któ­re będą na tyle real­ne, by mogły być potem przez wszyst­kich realizowane. 

Oczekiwania doty­czą­ce COP26 są jak zwy­kle ogrom­ne. Covid-​19 otwo­rzył oczy na skut­ki pan­de­mii i ryzy­ko wiel­kich kata­strof kli­ma­tycz­nych. Do tego naj­now­szy raport IPCC nie napa­wa opty­mi­zmem. W wyni­ku pan­de­mii koro­na­wi­ru­sa poja­wi­ła się szan­sa na zmia­nę tren­du emi­syj­no­ści gospo­da­rek, jed­nak ten rok poka­zu­je, że wra­ca­my na sta­rą ścież­kę kon­sump­cji i dużych emi­sji z paliw kopalnych.

Brytyjska pre­zy­den­cja COP26 mówi o czte­rech obszarach.

Ograniczenie ocieplenia klimatu – mitygacja

Celem COP jest bez­piecz­ne doj­ście do emi­sji zero­wych net­to w ska­li glo­bal­nej do poło­wy wie­ku i utrzy­ma­nie ocie­ple­nia kli­ma­tu w gra­ni­cy 1,5 stop­nia Celsjusza w porów­na­niu z epo­ką prze rewo­lu­cją prze­my­sło­wą. To też usta­lo­no w 2015 roku w poro­zu­mie­niu paryskim.

Kraje są pro­szo­ne o przed­sta­wie­nie ambit­nych pla­nów reduk­cji emi­sji do 2030 r. (Nationally Determined Contributions – NDC), któ­re są zgod­ne z osią­gnię­ciem neu­tral­no­ści kli­ma­tycz­nej do poło­wy wie­ku. Co cha­rak­te­ry­stycz­ne NDC kra­jów roz­wi­ja­ją­cych się, wraż­li­wych na zmia­ny kli­ma­tu są ambit­niej­sze niż wie­lu głów­nych emi­ten­tów. Niektóre pań­stwa nie przed­sta­wi­ły jesz­cze nowych pla­nów, albo mają te pla­ny nie­zgod­ne z cela­mi poro­zu­mie­nia paryskiego.

Kraje powin­ny zło­żyć rów­nież odpo­wied­nie dłu­go­ter­mi­no­we stra­te­gie (Long term Strategies) do Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w spra­wie Zmian Klimatu – UNFCCC. W skró­cie ozna­cza to rezy­gna­cję przez boga­te kra­je roz­wi­nię­te do 2030 roku z wyko­rzy­sty­wa­nia węgla. Ponadto potrzeb­ne są inwe­sty­cje w odna­wial­ne źró­dła ener­gii i zero­emi­syj­ny trans­port oraz ogra­ni­cze­nie wylesiania.

Adaptacja

Zmiany kli­ma­tycz­ne już mają miej­sce, więc potrze­ba pil­nie prak­tycz­nych dzia­łań. Potrzebujemy inno­wa­cji, wie­dzy facho­wej i budo­wa­nia infra­struk­tu­ry bar­dziej odpor­nej na kry­zys klimatyczny. 

Wszystkie kra­je powin­ny przed­sta­wić komu­ni­kat w spra­wie adap­ta­cji przed COP26. 

Podczas gdy naro­dy poczy­ni­ły postę­py w pla­no­wa­niu, nadal ist­nie­ją ogrom­ne luki w finan­so­wa­niu kra­jów roz­wi­ja­ją­cych się, aby ich pro­jek­ty adap­ta­cyj­ne zapew­ni­ły rze­czy­wi­stą ochro­nę przed skut­ka­mi kli­ma­tycz­ny­mi, taki­mi jak susze, powo­dzie i wzrost pozio­mu morza – UNFCCC.

Finansowanie

Finanse to klu­czo­wy czyn­nik umoż­li­wia­ją­cy przej­ście do neu­tral­no­ści kli­ma­tycz­nej. Pada nawet kon­kret­na, usta­lo­na na 2020 rok suma: 100 mld dola­rów, jakie kra­je roz­wi­nię­te powin­ny prze­zna­czyć na wspar­cie kra­jów uboż­szych, by te dba­ły o kli­mat. W 2018 roku było to pra­wie 79 mld dola­rów, więc pozo­sta­je jesz­cze spo­ra luka finan­so­wa. Dodam od sie­bie, że nie ma COP, na któ­rym kwe­stia ta nie była­by poruszana. 

To nie wszyst­ko, ponie­waż tak­że mię­dzy­na­ro­do­we ban­ki i insty­tu­cje finan­so­we powin­ny wię­cej pie­nię­dzy prze­zna­czać na inwe­sty­cje kli­ma­tycz­ne. Wiadomo, że finan­se publicz­ne nie wystar­czą do osią­gnię­cia celów poro­zu­mie­nia pary­skie­go, dla­te­go sek­tor pry­wat­ny też musi odpo­wied­nio finan­so­wać klimat.

Współpraca

Centralnym punk­tem nego­cja­cji ONZ będą dys­ku­sje nad wypeł­nie­niem luk praw­nych pozo­sta­wio­nych po pod­pi­sa­niu poro­zu­mie­nia pary­skie­go w 2015 roku – szcze­gól­nie wokół sto­so­wa­nia off­se­tów i spra­woz­da­wa­nia emi­sji gazów cieplarnianych. 

Kto śledzi COP26

Ostatnio dosta­łam tele­fon z jed­nej redak­cji z zapy­ta­niem czy śle­dzę COP-​26. Nie, nie śle­dzę i wiem, że jest mnó­stwo osób z orga­ni­za­cji poza­rzą­do­wych goto­wych do komen­to­wa­nia kwe­stii kli­ma­tycz­nych. Gdyby jesz­cze potra­fi­li z zim­ną gło­wą doko­nać rze­tel­nej ana­li­zy tego, co się obec­nie w poli­ty­ce kli­ma­tycz­nej dzie­je, bez powta­rza­nia wytar­tych slo­ga­nów… Natomiast eks­per­tom, któ­rzy z dystan­sem i na spo­koj­nie oce­nia­ją, co jest waż­ne, a co sta­no­wi tyl­ko zasło­nę dym­ną, trud­no się prze­bić ze swo­im głosem.

Uczestniczyłam jako dzien­ni­kar­ka w trzech COP-​ach orga­ni­zo­wa­nych w Polsce i jed­nym za gra­ni­cą. Nie jest to impre­za łatwa do ogar­nię­cia i opi­sa­nia. Przede wszyst­kim spo­ty­ka się mnó­stwo urzęd­ni­ków, któ­rzy spę­dza­ją ogrom­nie dużo cza­su na mister­nym usta­la­niu dro­bia­zgo­wych zapi­sów. Oczywiście, takie zapi­sy nie jest łatwo prze­tłu­ma­czyć na ludz­ki język, ale poma­ga­ją nam – dzien­ni­ka­rzom w tym eks­per­ci. Ci eks­per­ci poświę­ca­ją nie­mal całe swo­je życie zawo­do­we wła­śnie kwe­stiom kli­ma­tycz­nym i to oni są naj­lep­szym źró­dłem infor­ma­cji. Miałam szczę­ście, że pod­czas mojej pra­cy dzien­ni­kar­skiej mogłam roz­ma­wiać z prof. Maciejem Sadowskim.

Niedawno prze­czy­ta­łam, że COP przy­po­mi­na tro­chę cyrk. Coś w tym jest. Nie daj­my się zwieść pozorom.