Sezon na pożary. Mapa pokazuje moc żywiołu

W wie­lu regio­nach Europy lato przy­nie­sie ze sobą wyso­kie tem­pe­ra­tu­ry, co wraz z suszą i wia­tra­mi może spo­tę­go­wać poża­ry. Chorwacja doświad­czy­ła tego w ostat­nim roku. Turyści oba­wia­ją się też o poża­ry w Grecji, ale to Hiszpania otwie­ra w 2023 roku poża­ro­wy sezon.

Sezon poża­rów na pół­ku­li pół­noc­nej roz­po­czął się w tym roku bar­dzo wcze­śnie, bo już w mar­cu. Program Copernicus (CAMS) w cza­sie zbli­żo­nym do rze­czy­wi­ste­go sza­cu­je zanie­czysz­cze­nia powo­do­wa­ne przez żywioł ognia. Wykorzystuje przy tym Globalny System Asymilacji Ognia (GFAS), któ­ry pozwa­la na prze­wi­dy­wa­nie prze­miesz­cze­nia się dymu w atmos­fe­rze. Następnie pro­gno­zy prze­ka­zu­je w apli­ka­cjach doty­czą­cych jako­ści powietrza. 

CAMS moni­to­ru­je poża­ry i ich emi­sje przez cały rok. W ten spo­sób poma­ga ogra­ni­czyć nara­że­nie na zanie­czysz­cze­nia, a tak­że poma­ga zarzą­dzać skut­ka­mi poża­rów przez wła­dze lokal­ne i decydentów.

Tu znaj­dzie­my mapę, któ­ra poka­zu­je, gdzie są poża­ry na całym świecie.

A tu aktu­al­ną sytu­ację na wyspie Rodos, Grecja, gdzie w dru­giej poło­wie lip­ca wybuchł pożar.

Moc radia­cyj­na ognia (FRP) jest mia­rą wydzie­la­nia cie­pła i jest zwią­za­na z szyb­ko­ścią zuży­wa­nia się pali­wa. Obserwacje pocho­dzą z czuj­ni­ków sate­li­tar­nych, któ­re mogą wykryć sygnał ciepl­ny. CAMS wyko­rzy­stu­je FRP do osza­co­wa­nia inten­syw­no­ści poża­rów i zwią­za­nych z nimi emisji.

Ogień w Hiszpanii w 2023 roku

Pożary w Hiszpanii o takim zasię­gu na tak wcze­snej porze, jak to mia­ło miej­sce w 2023 roku, to nie­zwy­kłe zja­wi­sko. Ryzyko roz­prze­strze­nia­nia się ognia zwięk­szy­ły wyso­kie tem­pe­ra­tu­ry i suche warun­ki, któ­re dotknę­ły kon­ty­nent pod­czas poprzed­niej zimy.

Czytaj tak­że: Oliwa z oli­wek jesz­cze droższa

Największy udział w mar­co­wych poża­rach lasów w Hiszpanii miał pół­noc­ny region Asturii. Między 23 mar­ca a 1 kwiet­nia pra­wie 135 poża­rów w szczy­to­wym momen­cie kry­zy­su stra­wi­ło oko­ło 11 tys. hek­ta­rów terenu.

Ryzyko poża­ru uzna­no za „eks­tre­mal­ne” na wie­lu obsza­rach Hiszpanii, ze wzglę­du na wyso­kie tem­pe­ra­tu­ry i sil­ny wiatr. W celu powstrzy­ma­nia żywio­łu w Galicji, Asturii i Kantabrii inter­we­nio­wa­ło wojsko. 

Na połu­dniu kra­ju wschod­ni region Walencji doświad­czył wyjąt­ko­wo wcze­śnie ogrom­ne­go poża­ru, któ­ry wybuchł 23 mar­ca w pobli­żu Villanueva de Viver, zmu­sza­jąc set­ki ludzi do ewa­ku­acji. W cią­gu tygo­dnia pożar został opa­no­wa­ny, ale stra­wił oko­ło 4,7 tys. hek­ta­rów w pro­win­cji Castellón (Walencja) i sąsied­nim Teruel (Aragonia). Potem jesz­cze odno­to­wa­no kil­ka mniej­szych poża­rów. W ubie­gło­rocz­ne wak­cje inten­syw­ne poża­ry dotknę­ły cen­tral­ną Kastylię i Leon. 

Sąsiednia Portugalia tak­że doświad­cza czę­stych poża­rów. W ubie­głym roku już w stycz­niu w pół­noc­nej czę­ści kra­ju przez kil­ka dni pło­nę­ły lasy. Najbardziej inten­syw­nie poża­ry w Portugalii dotknę­ły na począt­ku roku rejo­ny Braga, Bragança i Vila Real, w cza­sie waka­cji zaś – region Leiria. Kiedy ogień docie­ra do lasów euka­lip­tu­sa, wybu­cha ze zdwo­jo­ną siłą. 

Pożary w Chorwacji

Turyści powo­li przy­zwy­cza­ja­ją się, że pod­czas waka­cji w Chorwacji poża­ry mogą zepsuć im urlop. Tak było nad w środ­ko­wej Dalmacji w ubie­głym roku. Na chor­wac­kim wybrze­żu samo­lo­ty stra­żac­kie lata­ły bar­dzo nisko, by zrzu­cać wodę na pło­ną­ce lasy. 

Poważny pożar wybuchł 13 lip­ca 2022 r. pobli­żu mia­sta Zaton. Strawił pra­wie 2 tys. ha, spa­lo­ne zosta­ły domy i samo­cho­dy. Zatrudniono ponad 300 stra­ża­ków z 85 pojaz­da­mi, a mimo to ogień zagro­ził też mia­stu Vodice. Do pomo­cy stra­ża­kom wal­czą­cym z trze­ma duży­mi poża­ra­mi wokół Zadaru i Szybenika wezwa­no wojsko.

Grecja też płonie

Fale upa­łów, któ­re w ubie­głym roku dotknę­ły połu­dnio­wą Europę, nie omi­nę­ły Grecji. Setki osób ewa­ku­owa­no z gór­skich przed­mieść Aten. Silny wiatr, suche warun­ki i wyso­kie tem­pe­ra­tu­ry utrud­nia­ły dzia­ła­nia strażakom.

Straż pożar­na poin­for­mo­wa­ła, że 15 samo­lo­tów i 9 heli­kop­te­rów bra­ło udział w akcji gaśni­czej na górze Penteli, poło­żo­nej na pół­noc­ny wschód od cen­trum Aten. Prawie 500 stra­ża­ków i 120 pojaz­dów pró­bo­wa­ło powstrzy­mać roz­prze­strze­nia­nie się pło­mie­ni na przed­mie­ścia Penteli, Pallini, Anthousa i Gerakas.

Jak będzie w tym roku?

W ubie­głym roku lasy Hiszpanii zosta­ły naj­bar­dziej dotknię­te poża­ra­mi, któ­re znisz­czy­ły łącz­nie 315 705 ha. To o trzy i pół wię­cej niż w 2021 roku. Na kolej­nych miej­scach zna­la­zły się: Rumunia (16 2518 ha), Portugalia (11 2063 ha), Bośnia i Hercegowina (76 473 ha) oraz Francja (74 654 ha).

Prognozy na ten sezon nie napa­wa­ją opty­mi­zmem. Chociaż Hiszpania i Portugalia mają jak dotąd naj­wię­cej spa­lo­nych obsza­rów, Francja z 21 331 hek­ta­rów spa­lo­nej powierzch­ni prze­kra­cza znacz­nie swo­ją rocz­ną śred­nią 13 153 ha. Na prze­ło­mie maja i czerw­ca z ogrom­nym poża­rem, obej­mu­ją­cym 80 km² wrzo­so­wisk, wal­czy­ła Szkocja. Szacuje się, że pożar w oko­li­cach Cannich mógł nale­żał do naj­więk­szych w histo­rii Wielkiej Brytanii. 

Ponieważ zbli­ża się lato na pół­ku­li pół­noc­nej, nale­ży spo­dzie­wać się nasi­le­nia zmien­nych zwią­za­nych ze wzro­stem ryzy­ka poża­rów, takich jak wyso­kie tem­pe­ra­tu­ry i szcze­gól­nie suche warun­ki. Monitorowanie tych zmien­nych i roz­wo­ju poża­rów ma klu­czo­we zna­cze­nie dla zro­zu­mie­nia przy­czyn i wpły­wu na atmos­fe­rę w celu pod­ję­cia odpo­wied­nich działań

Mark Parrington, Senior Scientists CAMS

CAMS, wdra­ża­ny jest przez Europejskie Centrum Prognoz Średnioterminowych w imie­niu Komisji Europejskiej przy wspar­ciu finan­so­wym Unii Europejskiej