Od połowy marca rolnicy będą mogli starać się o nowe dopłaty do hektara ziemi – ekoschematy. Stawki w 2023 r. pozwalają uzyskać wysokie, dodatkowe dofinansowanie np. do rolnictwa węglowego, integrowanej produkcji roślinnej czy retencjonowania wody na trwałych użytkach zielonych. Będzie można uzyskać nawet 1,3 tys. zł do hektara, ale ostatecznie zależeć to będzie między innymi od zainteresowania rolników. Czy polscy rolnicy przekonają się do nowych praktyk ochrony klimatu?
Ekoschematy to nowy rodzaj unijnych płatności bezpośrednich do ziemi rolnej. Przysługują za realizację praktyk korzystnych dla środowiska, klimatu i dobrostanu zwierząt. Praktyki te wykraczają ponad podstawowe wymogi, ponieważ realizują wszystkie cele środowiskowe i klimatyczne Wspólnej Polityki Rolnej. Działania w ramach ekoschematów wpływają na przystosowywania się do zmian klimatu, chronią bioróżnorodność i zasoby naturalne. To dla wielu rolników duża nowość.
Podczas składania wniosku w rozpoczynającej się 15 marca kampanii trzeba pamiętać: dopłaty za stosowanie ekoschematów nie będą przyznawane automatycznie. Trzeba będzie o nie zawnioskować
Henryk Kowalczyk, minister rolnictwa i rozwoju wsi
Nowe ekoschematy: od ilu hektarów przysługują dopłaty?
Aby otrzymać dopłaty trzeba być posiadaczem gospodarstwa rolnego, prowadzi działalność rolniczą i spełniać minimalne wymagania. W przypadku dopłat z ekoschematów do gruntów, ich minimalna powierzchnia musi wynosić 0,1 ha.
Ponadto ekoschemat „Dobrostan zwierząt“ kierowany jest do aktywnych rolników posiadających co najmniej 1 ha użytków rolnych uprawnionych do płatności bezpośrednich. Dofinansowanie mogą uzyskać także gospodarstwa, które nie spełniają tego warunku, ale łączna kwota należnych im płatności bezpośrednich ( w tym płatności dobrostanowej) wynosi w danym roku co najmniej 200 euro.
Ekoschematy są pozornie złożone, ale w praktyce istnieje możliwość wyboru najlepszej opcji dla danego
gospodarstwa.
Stawki dopłat w 2023 r.
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi podało szacunkowe stawki ekoschematów w 2023 r. Są to:
- Obszary z roślinami miododajnymi – ok. 269 EUR/ha
- Prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin – ok. ok. 292 EUR/ha.
- Biologiczna ochrona upraw – ok. 90 EUR/ha.
- Retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych – ok. 63 EUR/ha.
Czytaj także: Mój Prąd: wyższe dotacje do magazynów energii i fotowoltaiki
Płatności w ramach ekoschematu dobrostan zwierząt przysługuje rolnikom, którzy utrzymują zwierzęta gospodarskie w warunkach lepszych, niż wynika to z przepisów. Co do zasady wysokość płatności zależy od liczby zwierząt odpowiedniego gatunku. Praktykami w zakresie dobrostanu zwierząt muszą być objęte wszystkie zwierzęta danego gatunku. Wchodzą też wymogi dotyczące odpowiedniej liczby zwierząt z czym wiąże się degresywność dopłat. Szacowane płatności wyniosą od 0,2 zł (brojlery) do prawie 433 zł za konia w pomieszczeniach.
Rolnictwo węglowe
Największą nowością w 2023 r. są dopłaty na rolnictwo węglowe. W ramach tego ekoschematu wyróżniono 8 praktyk, którym przypisano odpowiednie punkty:
- ekstensywne użytkowanie trwałych użytków zielonych (TUS) z obsadą zwierząt – 5 punktów
- międzyplonowe/ozime wsiewki śródpolowe – 5 punktów
- opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia (wariant podstawowy – 1 punkt; wariant z wapnowaniem – 3 punkty)
- zróżnicowana struktura upraw – 3 punkty
- wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji - 2 punkty
- stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo – 3 punkty
- uproszczone systemy upraw – 4 punkty
- wymieszanie słomy z glebą – 2 punkty.
Każdy punkt odpowiada ok. 22,47 EUR czyli ok. 100 zł dofinansowania.
Warunkiem przystąpienia do ekoschematu jest uzyskanie minimalnej liczby punktów, odpowiadającej punktom, które rolnik otrzymałby za realizację na co najmniej 25 proc. swojej powierzchni rolnej praktyki za 5 pkt.
Czy można łączyć ekoschematy?
Co ważne, ekoschematy można ze sobą łączyć, co oznacza możliwość uzyskania jeszcze większego dofinansowania. Są jednak ograniczenia. Przykładowo, obszary z roślinami miododajnymi można łączyć tylko z ze zróżnicowaną strukturą upraw i to pod pewnymi warunkami. Z kolei retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych musi być obowiązkowo połączone z następującymi działaniami – do wyboru:
- ekstensywne użytkowanie TUZ (rolnictwo węglowe)
- działania z PROW 2014–2020: Pakiet 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000 (poza wariantem 4.3. Murawy) lub Pakietu 5. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000 (poza wariantem 5.3. Murawy) oraz ich analogicznej kontynuacji
- rolnictwo ekologiczne z PROW 2014–20.
Co do zasady, nie mogą być przyznane płatności w ramach ekoschematów i płatności rolno-
środowiskowo-klimatyczne – z wyjątkami wskazanymi w poniższych tabelach (stan na 3 marca 2023 r.):


Ekoschematy są tak nisko płatne i tak skomplikowanie skonstruowane, że dopłata nie pokrywa kosztów ich wprowadzenia. Ich wprowadzanie wręcz generuje takie koszty, że już przy samej uprawie i zasiewie generowana jest strata. Ekoschematy nie mają ekonomicznej racji bytu. A grut musi zarobić na pisatek, jakim jest obłożony. Zdecydowana większość rolników z nich nie skorzysta i obserwując sytuację nie korzystają. Podsumoeując: ekoschematy = straty.