Wertykalna uprawa roślin w polskiej szkole

Czy far­my wer­ty­kal­ne to tyl­ko odle­gła przy­szłość rol­nic­twa? Jak spra­wić, żeby inno­wa­cja mogła zaist­nieć w naszym życiu? Grupa nie­for­mal­na z mia­sta Żory we współ­pra­cy ze star­tu­pem Listny Cud stwo­rzy­ła małą far­mę wer­ty­kal­ną w szko­le. Dzięki tej ini­cja­ty­wie dzie­ci mogą jeść w szko­le świe­że, zdro­we i eko­lo­gicz­ne mikro­li­ście. To pierw­sza w Polsce i jed­na z pierw­szych w Europie taka inicjatywa.

Rolnictwo wer­ty­kal­ne to upra­wa roślin w zamknię­tych pomiesz­cze­niach i w kon­tro­lo­wa­nych warun­kach. Dzięki pio­no­we­mu poło­że­niu pozwa­la lepiej wyko­rzy­stać prze­strzeń. Ta tech­no­lo­gia  spra­wia, że moż­na zało­żyć upra­wy wer­ty­kal­ne i zyskać dostęp do świe­żej żyw­no­ści nawet w cen­trach miast. 

Mini far­ma wer­ty­kal­na posia­da auto­ma­tycz­ny sys­tem nawad­nia­nia oraz naświe­tla­nia. Aplikacja w tele­fo­nia pozwa­la na kon­tro­lę tem­pe­ra­tu­ry, oświe­tle­nia i wil­got­no­ści powie­trza. Jej obsłu­ga zaj­mu­je tyl­ko kil­ka­na­ście minut dziennie.

Dużą zale­tą upraw wer­ty­kal­nych jest mniej­sze zuży­cie wody. Szacuje się, że oszczęd­ność wody wyno­si nawet 90 proc. w porów­na­niu do rol­nic­twa tra­dy­cyj­ne­go. Ponadto wer­ty­kal­ne far­my dają więk­szą efek­tyw­ność upraw, a tak­że moż­li­wość cał­ko­wi­tej rezy­gna­cji z pesty­cy­dów i herbicydów. 

Mikroliście, zioła, sałaty

Roślinami naj­czę­ściej upra­wia­ny­mi na far­mach wer­ty­kal­nych są mikro­li­ście, zio­ła i sała­ty. Coraz czę­ściej jed­nak sły­szy­my o wer­ty­kal­nych pro­du­cen­tach wpro­wa­dza­ją­cych do ofer­ty tru­skaw­ki, pomi­do­ry czy borówki.

Rośliny w szko­le w Żorach rosną od wysia­nia do posta­ci mikro­li­ści. Mikroliście to już nie kieł­ki, a jesz­cze nie doro­słe rośli­ny. Są peł­ne wita­min i mikro­ele­men­tów, a do tego mają cie­ka­we sma­ki. Na przy­kład mikro­li­ście rzod­kiew­ki zawie­ra­ją kwas folio­wy, wita­mi­nę A, C, żela­zo i fos­for, a mikro­li­ście gor­czy­cy sma­ku­ją jak musz­tar­da. Wszystkie wyko­rzy­sta­ne do upra­wy nasio­na mają cer­ty­fi­kat eko­lo­gicz­ny. W całym pro­ce­sie nie zasto­so­wa­no jed­no­ra­zo­we­go plastiku.

Kiedy już wyro­sną, a zaj­mu­je to tyl­ko tydzień (!), mikro­li­ście tra­fia­ją do sto­łów­ki, gdzie wzbo­ga­ca­ją posił­ki. Co tydzień w pią­tek ma miej­sce „zie­lo­na prze­rwa“, kie­dy to mikro­li­ście są ści­na­ne, ser­wo­wa­ne w misecz­kach i każ­dy może przyjść i się poczęstować.

Widzimy, że coraz wię­cej osób przy­cho­dzi ze swo­imi kanap­ka­mi, dzie­ci są chęt­ne do wysie­wa­nia a mło­dzież pod­cho­dzi coraz bar­dziej entu­zja­stycz­nie do mikroliści. 

Monika Napiórkowska, nauczy­ciel­ka w SP 16 Żory.

Katarzyna Jakubik – dyrek­tor­ka SP 16 w Żorach wska­zu­je, że dzie­ci dopy­tu­ją się o rośli­ny i zapa­mię­tu­ją ich smaki. 

Zielone jest pyszne

Głównym zało­że­niem pro­jek­tu jest poka­za­nie moż­li­wo­ści wyko­rzy­sta­nia mikro­li­ści i upraw wer­ty­kal­nych w gastro­no­mii, np. szkol­nych sto­łów­kach. Zarówno doro­śli jak i ucznio­wie, któ­rzy mie­li oka­zję zapo­znać się z far­mą usta­wio­ną w szko­le, zade­kla­ro­wa­li, że chęt­niej sko­rzy­sta­li­by z ofer­ty loka­lu posia­da­ją­ce­go wła­sną upra­wę (85% ankie­to­wa­nych) i pod­nio­sło­by to jego war­tość w ich oczach (ponad 90% ankie­to­wa­nych). A wszyst­ko to pro­wa­dzi do two­rze­nia zie­lo­nych miejsc pra­cy, ponie­waż far­my wer­ty­kal­ne to szyb­ko roz­wi­ja­ją­ca się bran­ża, któ­ra będzie ofe­ro­wać wie­le cie­ka­wych ście­żek karie­ry, zapew­nia­jąc jed­no­cze­śnie nie­zbęd­ne pożywienie.

Czytaj tak­że: Rezygnacja z jedze­nia mię­sa w pią­tek to za mało

Tradycyjnie poj­mo­wa­na gastro­no­mia, czy­li restau­ra­cje, bistra i inne­go typu loka­le są bar­dzo otwar­te na wpro­wa­dza­nie inno­wa­cji. Przekazane im przez star­tup Listny Cud mikro­li­ście zosta­ły kre­atyw­nie wyko­rzy­sta­ne do stwo­rze­nia sała­tek, puree czy oli­wy sma­ko­wej. Okazało się, że moż­li­wo­ści są nie­ogra­ni­czo­ne, a efek­ty doce­nia­ne przez kucha­rzy i kon­su­men­tów. A do tego samo­dziel­na hodow­la roślin w sza­fie wiel­ko­ści lodów­ki na napo­je przy­no­si efek­ty wize­run­ko­we i eko­no­micz­ne. Mikroliście kupo­wa­ne jako goto­wy pro­dukt są już ścię­te i bar­dzo dro­gie, trze­ba też szyb­ko je zużyć. Tutaj mamy zawsze świe­że rośli­ny, któ­re nadal rosną, pozwa­la­ją zaosz­czę­dzić i zmniej­szyć koszty.

Uprawy roślin w szkole

W ramach pro­jek­tu nie tyl­ko zbu­do­wa­no far­mę, ale prze­pro­wa­dzo­no rów­nież cykl szko­leń i spo­tkań dla dzie­ci, a tak­że spo­tka­nia z przed­sta­wi­cie­la­mi gastronomii. 

Uczniowie i uczen­ni­ce mogą wysie­wać rośli­ny razem z nauczy­ciel­ka­mi i uczyć się o całym pro­ce­sie upra­wy roślin. Edukacja dzie­ci to waż­ny ele­ment kształ­to­wa­nia świa­do­me­go i wyma­ga­ją­ce­go konsumenta. 

Najbardziej cie­szy nas, że dzię­ki pro­jek­to­wi coraz wię­cej dzie­ci ze sma­kiem się­ga po odżyw­cze zie­lo­ne produkty. 

CEO Listnego Cudu, Matylda Szyrle

Na zakoń­cze­nie pro­jek­tu powsta­nie raport, któ­ry fun­da­cja Fundusz Współpracy prze­ka­że do Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej. 

Członkowie gru­py nie­for­mal­nej z Żor, Joanna Fudali, Beata Naguszewska i Marek Skowron chcą zain­te­re­so­wać pro­jek­tem Ministerstwo Edukacji, tak aby każ­da szko­ła w Polsce mogła mieć swo­ja wła­sną far­mę. Starają się zdo­być kolej­ny grant ze Śląskiej Przestrzeni Innowacji na upo­wszech­nie­nie upraw wer­ty­kal­nych w szkołach.

Śląska Przestrzeń Innowacji to pro­jekt reali­zo­wa­ny w for­mie Inkubatora Innowacji Społecznych,  przez Fundację Fundusz Współpracy oraz Centrum Rozwoju Inicjatyw Społecznych CRIS, któ­re­go misją jest wyszu­ka­nie i udzie­le­nie kom­plek­so­we­go wspar­cia w roz­wi­nię­ciu i prze­te­sto­wa­niu naj­lep­szych pomy­słów na roz­wią­za­nie pro­ble­mów miesz­kań­ców Śląska.

Listny Cud – polski startup ekologiczny

Listny Cud jest jed­nym z pio­nie­rów i lide­rów tech­no­lo­gii farm wer­ty­kal­nych w Polsce. W 2020 uru­cho­mił swo­ją pierw­szą upra­wę wer­ty­kal­ną na war­szaw­skim Mokotowie. Na nie­któ­rych z farm upra­wia świe­że eko­lo­gicz­ne pro­duk­ty, dostęp­ne m.in. w Selgorsie, we Frisco i pię­ciu skle­pach Carrefour w Warszawie. Pozostałe far­my budu­je dla klien­tów – od małych farm do biur czy restau­ra­cji po far­my prze­my­sło­we dla sie­ci spo­żyw­czych, hote­li i dewe­lo­pe­rów. Startup tak­że jako pierw­szy w kra­ju wpro­wa­dził auto­ma­tycz­ne far­my skle­po­we w wybra­nych super­mar­ke­tach Carrefour w Warszawie.