Opłata za plastik wreszcie spadnie na producentów opakowań

Rozszerzona odpo­wie­dzial­ność pro­du­cen­ta zosta­nie wpro­wa­dzo­na do pol­skie­go pra­wa od 2023 roku – prze­wi­du­je pro­jekt, któ­ry tra­fił do kon­sul­ta­cji publicz­nych. Szacuje się, że pro­du­cen­ci opa­ko­wań zapła­cą w Polsce rocz­nie ponad miliard zło­tych. Opłata za pla­stik, szkło, papier, drew­no, stal i alu­mi­nium w opa­ko­wa­niach będzie mia­ła też dobry wpływ na staw­ki za odbiór odpa­dów od mieszkańców.

Na ten pro­jekt cze­ka­li­śmy od daw­na, ponie­waż sytu­acja na ryn­ku odpa­dów już od co naj­mniej kil­ku lat jest w Polsce dra­ma­tycz­na, a pod­wyż­ki cen śmie­ci to tyl­ko jed­na ze stron nie­uda­nej poli­ty­ki odpa­do­wej. Kolejnym aspek­tem są wybu­cha­ją­ce poża­ry na skła­do­wi­skach odpa­dów, a jesz­cze innym – nie­le­gal­ny przy­wóz odpa­dów do Polski. Rząd pla­nu­je więc dra­koń­sko zaostrzyć kary za prze­stęp­stwa śro­do­wi­sko­we, w tym za zaśmie­ca­nie plaż, szla­ków, tere­nów leśnych, przy jezio­rach, gór­skich z mak­sy­mal­nie 500 zł grzyw­ny obec­nie do 5 tys. zł. 

ROP – roz­sze­rzo­na odpo­wie­dzial­ność pro­du­cen­ta nie będzie cudow­nym lekiem na wszyst­kie pro­ble­my odpa­do­we, ale wresz­cie przy­bli­ży pol­skie stan­dar­dy do unij­nych. Ma też roz­wią­zać pro­ble­my wyso­kich kosz­tów pono­szo­nych przez miesz­kań­ców za odbiór odpa­dów z nie­ru­cho­mo­ści i pro­blem nie­do­fi­nan­so­wa­nia recyklerów.

Obowiązkowa opłata za plastik, papier, drewno, szkło, metal

Producenci opa­ko­wań za każ­dy kilo­gram pro­duk­tu, któ­ry tra­fia do do gospo­darstw domo­wych, zapła­cą opła­tę. Jej staw­ki w pro­jek­cie usta­wy jed­nak nie ma, nato­miast dokład­ną kwo­tę okre­śli mini­ster kli­ma­tu w roz­po­rzą­dze­niu. Wzorując się na opła­tach z Czech staw­ka za kilo­gram opa­ko­wa­nia może wynieść około:

• 20 gro­szy za drewno
• ponad zło­tów­kę w przy­pad­ku opa­ko­wań wie­lo­ma­te­ria­ło­wych, np. w pacz­ce papie­ro­sów czy kar­to­nie po mleku
• nie­ca­łe 90 gro­szy za kilo­gram two­rzyw sztucznych
• za papier – 40 groszy
• szkło – 32 grosze
• stal ‑33 grosze
• alu­mi­nium – 44 grosze.

Branża recy­klin­gu i gospo­dar­ki odpa­da­mi dłu­go ocze­ki­wa­ła na pro­jekt ROP. Stowarzyszenie Polski Recykling osza­co­wa­ło, że rocz­ne wpły­wy z opłat pono­szo­nych w ramach nowe­go sys­te­mu ROP przez fir­my wpro­wa­dza­ją­ce pro­duk­ty w opa­ko­wa­niach na rynek powin­ny wyno­sić od 5 do 13 mld zł. Natomiast w oce­nie skut­ków regu­la­cji czy­ta­my, że w 2023 roku będzie to oko­ło 1,5 mld zł, ponie­waż opla­ta ta obej­mie tyl­ko opa­ko­wa­nia pro­duk­tów sprze­da­wa­nych gospo­dar­stwom domowym. 

Opłata opa­ko­wa­nio­wa pobie­ra­na przez mar­szał­ków woje­wództw tra­fi na wyod­ręb­nio­ny rachu­nek Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Następnie NFOŚiGW 80 proc. prze­zna­czy na dofi­nan­so­wa­nie gmin­nych sys­te­mów gospo­da­ro­wa­nia odpa­da­mi komu­nal­ny­mi. W pro­jek­cie wska­za­no limit, ile rocz­nie wypła­ci NFOŚiGW. To nie spodo­ba się raczej branży.

Plastikowe butelki bardziej eko

Ustawa prze­wi­du­je, że pla­sti­ko­we butel­ki 3 litrów będą musia­ły posia­dać na trwa­le przy­mo­co­wa­ne zakręt­ki. Od 2025 roku w ich skła­dzie ma być jed­na czwar­ta two­rzy­wa z recy­klin­gu, a od 2030 roku co naj­mniej 30 proc. 

Czytaj tak­że: Unia zmie­nia zakręt­ki do butelek

Producenci będą musie­li też zapew­nić sys­tem zbie­ra­nia takich bute­lek, ina­czej nie wypeł­nią pozio­mów recy­klin­gu, któ­re są dosyć wyso­kie. W 2025 roku 77 proc. bute­lek pla­sti­ko­wych do 3 litrów ma tra­fiać do recy­klin­gu, a w 2030 proc. – 90 pro­cent. Jak to zro­bią – to już zale­ży od nich. Nie moż­na więc wyklu­czyć, że poja­wi się wię­cej recy­klo­ma­tów, albo wej­dą kau­cje za pla­sti­ko­we butelki.

Docelowe pozio­my recy­klin­gu opa­ko­wań w 2030 roku wynoszą:

• szkło: 75 proc.
• two­rzy­wa sztucz­ne: 55 proc. 
• papier i tek­tu­ra: 85 proc.
• alu­mi­nium: 60 proc.
• meta­le żela­zne: 80 proc.
• drew­no: 30 proc.
• Razem: 70 proc.

Będzie drożej

Obowiązkowa opła­ta za pla­stik, szkło i papier będzie mia­ła kon­se­kwen­cje ceno­we, ponie­waż praw­do­po­dob­nie wpro­wa­dza­ją­cy pro­duk­ty w opa­ko­wa­niach pod­nio­są ich cenę. Natomiast to też powin­no prze­ło­żyć się na nasze kon­su­menc­kie wybory.

Planowana zmia­na prze­pi­sów wyni­ka z unij­nej dyrek­ty­wy. Obecnie wpro­wa­dza­ją­cy opa­ko­wa­nia w Polsce pła­cą kil­ka euro za tonę pla­sti­ku, czy­li naj­niż­szą staw­kę w Europie. Dla porów­na­nia w Austrii jest to 610 euro, w Estonii 400, w Hiszpanii 377 euro za tonę. To ozna­cza, że do sys­te­mu gospo­dar­ki odpa­da­mi rocz­nie tra­fia od pro­du­cen­tów i wpro­wa­dza­ją­cych opa­ko­wa­nia kil­ka­dzie­siąt milio­nów zło­tych, a powin­no nawet kilka-​kilkanaście miliar­dów złotych.

Czy obło­że­nie opa­ko­wań opła­ta­mi pomo­że? Według oce­ny resor­tu kli­ma­tu, wpro­wa­dze­nie w 2018 roku opłat za foliów­ki przy­nio­sło rewe­la­cyj­ne skut­ki – zuży­cie toreb na zaku­py spa­dło z 300 na oso­bę do 9 rocz­nie. Opłata recy­klin­go­wa wyno­si 20 gro­szy za jed­ną tor­bę. Od wrze­śnia 2019 roku opła­tę roz­sze­rzo­no na tor­by grub­sze i lek­kie, więc ich zuży­cie, któ­re wyno­si oko­ło 16 sztuk na oso­bę, może jesz­cze spaść.