Sinice w Bałtyku. Na niektórych plażach nie można się kąpać

Problem powta­rza się co roku. Plaże od Sopotu aż za Gdynię są teraz zamknię­te. Na mapie kąpie­lisk są ozna­czo­ne czer­wo­ną fla­gą. To ozna­cza, że woda w tych kąpie­li­skach nie jest bez­piecz­na dla ludzi, ponie­waż poja­wi­ły się sini­ce w Bałtyku. 

Plaże nad Bałtykiem przy­cią­ga­ją co roku rze­sze tury­stów. Morze Bałtyckie to naj­po­pu­lar­niej­szy kra­jo­wy kie­ru­nek waka­cyj­ny. W tym roku odpo­czy­nek tam zapla­no­wa­ło aż 61 proc. osób spę­dza­ją­cych urlop w kra­ju. Niestety, odpo­czy­nek wie­lu osób może zostać zakłó­co­ny przez zakwi­ta­ją­ce w wodzie jak co roku sini­ce. W Bałtyku poja­wia­ją się one w szczy­cie sezo­nu let­nie­go. A ponie­waż są to cyja­no­bak­te­rie, któ­rych nie­któ­re szcze­py wydzie­la­ją tok­sy­ny, to są one nie­bez­piecz­ne dla zwie­rząt i ludzi.

Gdzie można się kąpać?

Bezpieczne są pla­że nad otwar­tym morzem. Natomiast nie moż­na się kąpać na pla­żach w Sopocie i Gdyni. Mapa kąpie­lisk poka­zu­je, że 11 lip­ca woda nie jest zdat­na do kąpie­li na plażach: 

• Babie Doły
• Gdynia Śródmieście
• Redłowo
• Orłowo
• Kamienny Potok-​Koliba
• Sopot – 13 – 17
• Park Północny
• Sopot K22
• Łazienki Południowe I
• Łazienki Południowe II
• Sopot – 32A-33.

Nie tyl­ko zresz­tą nad Bałtykiem nie moż­na się kąpać. W Olsztynie zakaz doty­czy Plaży Miejskiej, naj jezio­rem Ukiel (Krzywym) gdzie bada­nia wody 10 lip­ca potwier­dzi­ły sinice. 

Plażowicze powin­ni śle­dzić mapę Głównego Inspektora Sanitarnego, by mieć bie­żą­ce infor­ma­cje, gdzie mogą się kąpać. Sinice w Bałtyku to pro­blem sezo­no­wy, więc nale­ży po pro­stu cze­kać na zmia­nę pogody. 

W ubie­głych latach zakwit sinic przy­pa­dał naj­czę­ściej na poło­wę lip­ca, czy­li w sam śro­dek sezo­nu waka­cyj­ne­go, ale mogą one krzy­żo­wać waka­cyj­ne pla­ny rów­nież w sierpniu.

Czytaj tak­że: Jak spraw­dzisz, czy woda w jezio­rze jest czysta

Jak poda­je GIS, w wie­lu kra­jach sini­ce spo­wo­do­wa­ły śmierć zwie­rząt dzi­kich i domo­wych, w tym psów oraz śnię­cie ryb. U ludzi może wystą­pić wysyp­ka po kon­tak­cie z wodą, albo po przy­pad­ko­wym połknię­ciu wody, np. pod­czas pły­wa­nia, mogą wystąpić:

• wysyp­ka,
• swę­dze­nie i łza­wie­nie oczu,
• wymio­ty,
• bie­gun­ka,
• gorącz­ka,
• bóle mię­śni i stawów.

Skąd się biorą sinice?

Sinice wystę­pu­ją w wodach sło­nych jak i śród­lą­do­wych. W wodzie uno­szą się pośród fito­plank­to­nu lub osia­da­ją na dnie. Gdy jest ich mało, nie są nie­bez­piecz­ne, ale maso­wy zakwit sinic powo­du­je już pro­ble­my. To cyja­no­bak­te­rie, któ­re pro­du­ku­ją toksyny. 

Podczas bez­wietrz­nej pogo­dy nie­któ­re sini­ce mogą uno­sić się ku powierzch­ni wody i two­rzyć tam kożu­chy. Wyglądają wów­czas jak roz­la­na far­ba, gala­ret­ka lub płat­ki pły­wa­ją­ce po powierzch­ni wody.

GIS

W ostat­nich latach ich nad­mier­ny zakwit obser­wo­wa­ny jest na 40%-60% pol­skich plaż. GIS wymie­nia kil­ka powo­dów zakwi­tu sinic:

• tem­pe­ra­tu­ra wody powy­żej 16–20°C (choć zna­ne są zakwi­ty sinic i w niż­szych temperaturach);
• dostęp­ność soli bio­ge­nicz­nych (zwłasz­cza fosforanów);
• sła­by wiatr;
• nie­wiel­ka wymia­na wody;
• brak opa­dów.

Zakwaszenie gle­by uła­twia prze­ni­ka­nie skład­ni­ków nawo­zo­wych, takich jak azot czy fos­for w jej głąb, co dopro­wa­dza do prze­do­sta­nia się ich do wód śród­lą­do­wych i Bałtyku oraz namna­ża­nia się sinic.

dr inż. Tamara Jadczyszyn, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa PIB w Puławach

Co zrobić, by ograniczyć sinice w Bałtyku

Ekolodzy nie mają wąt­pli­wo­ści, że przy­szłość Bałtyku zale­ży od popra­wy sta­nu gleb. Rozkwitom sinic sprzy­ja­ją wyso­kie tem­pe­ra­tu­ry, brak wia­tru oraz eutro­fi­za­cja dna Morza Bałtyckiego, czy­li prze­żyź­nie­nie śro­do­wi­ska mor­skie­go. Ten ostat­ni czyn­nik powi­nien zwra­cać naszą szcze­gól­ną uwa­gę – pod­kre­śla Koalicja na Rzecz Zdrowych Gleb.

Zdaniem Komisji Helsińskiej eutro­fi­za­cją dotknię­te jest ponad 95% obsza­ru Morza Bałtyckiego. Jest to wynik m.in. prze­do­sta­wa­nia się nawo­zów do gleb, a następ­nie do wód śród­lą­do­wych. Polscy rol­ni­cy uży­wa­ją dużo nawo­zów. Za prze­do­sta­wa­nie się ich do wód odpo­wia­da z kolei sła­ba struk­tu­ra gle­by, któ­ra jest czyn­ni­kiem cha­rak­te­ry­stycz­nym dla pol­skich gleb zakwa­szo­nych, nisko przy­swa­ja­ją­cych nawo­zy i nie zatrzy­mu­ją­cych skład­ni­ków orga­nicz­nych, któ­re wraz z woda­mi śród­lą­do­wy­mi dosta­ją się do Bałtyku.

Odkwaszenie gleb, a co jest z tym zwią­za­ne, popra­wa jako­ści wody w Bałtyku i zapo­bie­ga­nie eutro­fi­za­cji doty­czy nas wszyst­kich. Co wię­cej, posia­da­my spraw­dzo­ne i sku­tecz­ne roz­wią­za­nia, takie jak wap­no­wa­nie. Polacy powin­ni mieć świa­do­mość, jak poważ­ne skut­ki – zarów­no dla nich, jak i całej przy­ro­dy – może nieść za sobą nie­podej­mo­wa­nie reak­cji na ten pro­blem. A do nie­go trze­ba podejść sys­te­mo­wo i moż­li­wie jak naj­szyb­ciej, umoż­li­wia­jąc sze­ro­kie wpro­wa­dze­nie dobrze zna­ne­go już rozwiązania.

prof. dr hab. inż. Stefan Pietrzak, Instytut Technologiczno-​Przyrodniczy PIB w Falentach.

W Polsce ponad 60% gleb to gle­by zakwa­szo­ne. Jak wska­zu­ją rol­ni­cy i eko­lo­dzy, cało­ścio­we ich odkwa­sze­nie jest real­ne nawet w cią­gu 5 lat. Dzięki temu moż­li­wa jest rów­nież popra­wa sytu­acji nad Bałtykiem oraz sta­nu wód śródlądowych.