Wojna i kryzys klimatyczny uderzą nas po kieszeni. Co zdrożeje?

Wojna, któ­ra trwa za wschod­nią gra­ni­cą Polski, powo­du­je ogrom­ne zmia­ny na glo­bal­nych ryn­kach. Rosja jest dużym dostaw­cą nie tyl­ko gazu i ropy, ale tak­że zbóż i nawo­zów. Ukraina eks­por­to­wa­ła zbo­ża, jed­nak najazd Rosjan nisz­czy cały kraj. Do tego w innych rejo­nach świat trwa­ją klę­ski żywio­ło­we – susze, poża­ry i powodzie.

Trzeba przy­go­to­wać się na cięż­kie dla port­fe­la cza­sy. Widzimy wzrost cen paliw na sta­cjach, jed­nak to może być tyl­ko czu­bek góry lodo­wej. Ceny żyw­no­ści, w tym chle­ba, już poszły w górę, a to może być dopie­ro początek.

Ukraina i Rosja dostar­cza­ją łącz­nie 12% kalo­rii sprze­da­wa­nych na świe­cie. Oba kra­je są też waż­ny­mi pro­du­cen­ta­mi i eks­por­te­ra­mi psze­ni­cy, kuku­ry­dzy, rze­pa­ku i jęcz­mie­nia. Od wybu­chu woj­ny ceny psze­ni­cy poszy­bo­wa­ły w górę, osią­ga­jąc naj­wyż­sze war­to­ści od kry­zy­su z lat 2008–2009. Ceny nawo­zów che­micz­nych, któ­re są pro­du­ko­wa­ne z wyko­rzy­sta­niem gazu, wzro­sły wraz z jego noto­wa­nia­mi. Polski rząd wpro­wa­dził w ubie­głym roku dopła­ty do nawo­zów, jak będzie w tym roku – tego jesz­cze nie wiemy. 

Wojna i kryzys klimatyczny

Lokalne pie­kar­nie sta­ły się naj­lep­szym przy­kła­dem małych i śred­nich firm, w któ­re ude­rzy­ły pod­wyż­ki cen ener­gii elek­trycz­nej i gazu. Po kosz­tach mediów teraz przy­szedł czas na wzrost cen surow­ców czy­li zbóż. 

Czytaj tak­że: Słoma i zręb­ki drew­na zamiast węgla

To przede wszyst­kim wpływ woj­ny w Ukrainie. Z kolei eks­tre­mal­ne warun­ki pogo­do­we osła­bia­ją zbio­ry w odle­głych od nas regio­nach. W ubie­głym roku była susza w Kanadzie, teraz trwa­ją poża­ry w Ameryce Południowej i powo­dzie w Australii. 

Usługa Monitorowania Atmosfery Copernicus infor­mu­je, że regio­ny cen­tral­ne Ameryki Południowej odno­to­wa­ły wyjąt­ko­wo wyso­ką inten­syw­ność poża­rów, trwa­ją­cych nie­ustan­nie od stycz­nia do mar­ca 2022 r. Niektóre regio­ny i pro­win­cje Paragwaju i pół­noc­nej Argentyny wyka­za­ły rekor­do­wą dla tej pory roku emi­sję pożarów.

Piekło głodujących

Rosnące ceny żyw­no­ści i nawo­zów ude­rzą też w wie­le bied­nych państw, któ­re są w dużym stop­niu uza­leż­nio­ne od impor­tu, np. kra­je Afryki Subsaharyjskiej. Liczba ludzi, któ­rzy na świe­cie gło­du­ją, już w ostat­nich latach wzro­sła z powo­du pan­de­mii koro­na­wi­ru­sa. Szef Światowego Programu Żywnościowego, David Beasley w wywia­dzie dla BBC oce­nił, że na świe­cie mamy teraz 276 milio­nów gło­du­ją­cych ludzi, pod­czas gdy czte­ry lata temu był to oko­ło 80 milionów.

Właśnie wte­dy, gdy myślisz, że pie­kło na Ziemi nie może być gor­sze, to jed­nak tak się dzieje

Szef Światowego Programu Żywnościowego David Beasley dla BBC

W krót­kim ter­mi­nie ozna­cza to kry­zys huma­ni­tar­ny. Rosnące ceny żyw­no­ści czę­sto są jed­nak zapo­wie­dzią dal­szych pro­ble­mów. Różne kra­je mogą szu­kać roz­wią­zań alter­na­tyw­nych, może­my więc być świad­ka­mi więk­sze­go wyle­sia­nia w związ­ku ze wzro­stem popy­tu na olej pal­mo­wy albo wzro­stu upraw prze­zna­cza­nych na bio­pa­li­wa. Z kolei róż­ne gru­py inte­re­sów chęt­nie wyko­rzy­stu­ją kry­zys do prze­for­so­wa­nia prze­pi­sów, któ­re pozwo­lą rol­nic­twu odejść od mode­lu ener­go­chłon­ne­go i che­micz­ne­go, cze­go jeste­śmy świad­ka­mi w UE.

Źródło: Wojciech Makowski, GSCC