Upały. Jak chłodzić przegrzane domy i miasta?

Wraz z nadej­ściem lata powra­ca­ją pro­ble­my z fala­mi upa­łów, susza­mi i ulew­ny­mi desz­cza­mi. Często latem tem­pe­ra­tu­ra w mia­stach jest wyż­sza niż na tere­nach pod­miej­skich i wiej­skich. Betonoza, czy­li dużo zabu­do­wa­nych powierzch­ni i mało natu­ral­nej zie­le­ni, to pod­sta­wo­wy pro­blem, któ­ry potę­gu­je upał w mieście.

Utwardzone powierzch­nie zatrzy­mu­ją cie­pło w upal­ne dni i nadal je odda­ją, nawet po zmro­ku. Temperatury powierzch­ni w mia­stach mogą wów­czas się­gać 70°C. Jednak zja­wi­sko prze­grza­nia i suszy nie ogra­ni­cza się do dużych miast. Mogą na tym ucier­pieć np. wybe­to­no­wa­ne ośrod­ki małych mia­ste­czek, któ­rym bra­ku­je zie­le­ni. Także wio­ski oto­czo­ne goły­mi pola­mi nagrze­wa­ją się przy bra­ku natu­ral­nych tere­nów zieleni.

Drzewa w mieście

Wiele miast opra­co­wu­je swo­je stra­te­gie adap­ta­cji do zmian kli­ma­tu, któ­re wymie­nia­ją kon­kret­ne kro­ki w celu zwięk­sze­nia ich odpor­no­ści na zja­wi­ska kli­ma­tycz­ne. Co nie dzi­wi, sku­pia­ją się głów­nie na roz­bu­do­wie i uzu­peł­nie­niu zie­le­ni oraz ele­men­tów wod­nych. W upal­ne dni dzię­ki natu­ral­ne­mu paro­wa­niu woda i zie­leń chło­dzą swo­je otoczenie. 

Czytaj tak­że: Zalesianie w cenie. Dofinansowanie w 2022 roku na lasy i zadrzewienia

Aleje drzew­ne, par­ki czy poje­dyn­cze drze­wa, mogą wpły­wać na tem­pe­ra­tu­rę wokół domów, na uli­cy czy w całym blo­ku. To zale­ży mię­dzy inny­mi od ich posa­do­wie­nia, ponad­to od poszcze­gól­nych gatun­ków drzew, od ich wie­ku, wiel­ko­ści koro­ny i cał­ko­wi­tej powierzch­ni liści. Na przy­kład brzo­za może odpa­ro­wy­wać do 70 litrów wody dzien­nie, a w upal­ne dni – nawet 400 litrów.

Powstała nawet apli­ka­cja mobil­na Tree Check, któ­ra poma­ga okre­ślić, w jaki spo­sób dane drze­wo może przy­nieść chłód. Na pod­sta­wie same­go obra­zu drze­wa roz­po­zna­je gatu­nek drze­wa, mie­rzy obwód jego pnia i okre­śla jego cha­rak­te­ry­stycz­ne cechy. Następnie obli­cza, ile wody to drze­wo wypa­ro­wu­je latem i ile cie­nia zapewnia.

Upał w mieście

Równie waż­na jest reten­cja wody desz­czo­wej, któ­ra następ­nie pozwa­la jej stop­nio­wo odpa­ro­wy­wać w upal­ne dni. Tam, gdzie to moż­li­we, wła­dze miast powin­ny zastę­po­wać asfalt i beton powierzch­nia­mi prze­pusz­czal­ny­mi lub pół­prze­pusz­czal­ny­mi. Możemy zatrzy­my­wać wodę desz­czo­wą za pomo­cą obwa­ło­wań infil­tra­cyj­nych, ogro­dów desz­czo­wych i zbior­ni­ków infil­tra­cyj­nych. Co wię­cej, pozo­sta­wia­nie natu­ral­nej prze­strze­ni mię­dzy kra­węż­ni­ka­mi to naj­prost­sza meto­da na odpro­wa­dza­niu wody desz­czo­wej, nie powo­du­je przy tym dodat­ko­wych kosztów.

Letnie fale upa­łów nio­są ze sobą znacz­ne zagro­że­nia dla zdro­wia, szcze­gól­nie dla osób z cho­ro­ba­mi prze­wle­kły­mi (cukrzy­ca, cho­ro­by krą­że­nia), osób star­szych i dzieci.

„Możemy zbu­do­wać lub zmo­dy­fi­ko­wać naszą obu­do­wę tak, aby nie prze­grze­wa­ła się w upal­ne dni. Pomalujmy ele­wa­cję i dach na jasny kolor, któ­ry odbi­ja wię­cej świa­tła sło­necz­ne­go z powro­tem do oto­cze­nia. Zasadźmy wokół domu zie­leń, wyko­rzy­staj­my pną­cza, a nawet zie­lo­ny dach. Ważne jest rów­nież zacie­nie­nie od zewnątrz za pomo­cą rolet zewnętrz­nych, żalu­zji, docze­pia­nych per­go­li i mar­kiz oraz otwie­ra­nie okien wcze­snym ran­kiem i wieczorem“

Martin Ander, Czeska Fundacji Partnerstwa dla Środowiska