Światowy Dzień Czystego Powietrza przypada w 2022 roku 7 września. Problem słabej jakości powietrza dotyczy wielu z nas, a tylko jedna dziesiąta ludzi na świecie nie jest narażona na zanieczyszczenia powietrza. Indeks jakości powietrza powinien pokazać jak na dłoni, gdzie jest czyste powietrze wokół nas. Niestety, w polskich miastach jest z tym duży problem.
Po raz pierwszy Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych wyznaczyło Międzynarodowy Dzień Czystego Powietrza w 2019 r. Celem jest
Indeks jakości powietrza WHO
W 2021 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaktualizowała swoje wytyczne zdrowotne dotyczące jakości powietrza. Na co warto zwrócić uwagę to drobne cząstki stałe (PM 2,5, PM 10), ponieważ są to zanieczyszczenie powietrza o największym wpływie na zdrowie pod względem przedwczesnej śmierci i chorób. Długotrwałe narażenie na zanieczyszczenie PM 2,5 powoduje najpoważniejsze skutki zdrowotne.
Indeks jakości powietrza WHO podaje średnie stężenie roczne i w ciągu 24 godzin w mikrogramach na metr sześcienny powietrza μg/m3:
- PM 2,5 – rocznie: 5, dobowo – 15
- PM 10 – rocznie 15, dobowo – 45
- dwutlenek azotu – rocznie: 10, dobowo: 25
- dwutlenek siarki – dobowo: 40
- tlenek węgla – dobowo: 4
- ozon – zalecane: 60 (średnia maksymalnego 8‑godzinnego stężenia w sześciu kolejnych miesiącach z najwyższym stężeniem ozonu), cel pośredni: 100.
Unia Europejska ustaliła normy o jakości powietrza 14 lat temu w dyrektywie 2008/50/WE. Są one dalekie od najnowszych zaleceń WHO. Dyrektywa w sprawie jakości powietrza będzie więc teraz zmieniana.
Europejski ranking powietrza w miastach 2022
Co roku Europejska Agencja Środowiska przedstawia zestawienie miast w Europie dotyczące stężenia pyłu PM 2,5. Dane rankingu pochodzą z ponad 400 stacji monitorujących jakość powietrza przy ziemi w ciągu ostatnich dwóch lat kalendarzowych. Im więcej zanieczyszczeń w mieście – tym dalsze miejsce na liście. Tak zebrane dane pokazują, że najczystsze powietrze w latach 2020 i 2021 było Umeå w Szwecji oraz Faro i Funchal w Portugalii.
Czytaj także: Ranking powietrza w europejskich miastach. Polska nie wypada źle
Niestety, tylko w 11 miastach zalecany przez WHO poziom PM 2,5 nie został przekroczony, a 97 proc. z 343 miast europejskich nie spełniło normy. Natomiast roczna wartość dopuszczalna w Unii Europejskiej dla PM2,5 wynosząca 25 µg/m3 została przekroczona tylko w trzech miastach. W tej grupie są włoskie Cremona i Padwa, a ostatnie miejsce europejskiego zestawienia zamyka małopolski Nowy Sącz.
Gdzie jest czyste powietrze wokół nas?
Polskie miasta zajmują dalekie miejsca w rankingu, dopiero pod koniec drugiej setki. Nie ma w tym zestawieniu polskich miast o dobrym i bardzo dobrym powietrzu. Co najwyżej jakość powietrza jest średnia. Najlepiej wypadły:
- Koszalin – miejsce 190
- Zielona Góra – 206
- Suwałki – 222
- Szczecin – 229
- Wałbrzych – 245
- Toruń – 248
- Rzeszów – 254
- Olsztyn – 258
- Bydgoszcz – 265
- Elbląg – 269
- Gdańsk – 271.
Gdzie jest miejski smog?
Większość polskich miast ma w rankingu ocenę powietrza złą (ang. poor), ponieważ średnioroczne stężenie PM 2,5 przekracza 15, a nawet 20 mikrogramów na metr sześcienny powietrza μg/m3. Warszawa zajmuje odległe 288 miejsce. Najgorzej wypadły:
- Nowy Sącz – miejsce 344
- Zgierz ‑337
- Łomża – 336
- Gliwice – 335
- Żory – 334
- Katowice – 329
- Piotrków Trybunalski – 328
- Kalisz – 325
- Kraków – 324
- Kielce – 323
- Bielsko-Biała – 322.
Nie wszystkie miasta zostały wzięte pod uwagę. Dlaczego? Powód może być taki, że miasto nie znajduje się w bazie danych miast utworzonej w ramach Audytu Miejskiego Komisji Europejskiej. Miasto nie jest w rankingu, jeśli nie posiada stacji monitorowania jakości powietrza z ruchu miejskiego dla PM 2,5.