Podwodne kopalnie, kobalt i nikiel czyli ciemniejsza strona elektryków

Samochody elek­trycz­ne nie są pozba­wio­ne ciem­nej stro­ny, któ­ra wią­że się z pro­duk­cją i wyko­rzy­sta­niem aku­mu­la­to­rów. Niezbędne w nich mine­ra­ły kobalt i nikiel są dość „brud­ne“, ponie­waż z ich wydo­by­ciem wią­że się wyzysk nie­let­nich pra­cow­ni­ków i zanie­czysz­cze­nie śro­do­wi­ska. Rodzi się też nowa dzia­łal­ność – kopal­nie na dnie mórz i oce­anów. Pierwsi przed­się­bior­cy wyru­sza­ją na poszu­ki­wa­nia w oce­anach, ale też eko­lo­dzy biją na alarm.

- Nie wsty­dzi­cie się jeź­dzić elek­try­kiem? Przecież bate­ria, na któ­rej jeź­dzi­cie ma kobalt, wydo­by­wa­ny przez dzie­ci w Kongo – tak syn przy­ja­ciół sko­men­to­wał ich zakup rowe­ru elek­trycz­ne­go i od razu popsuł ich rado­sny nastrój. 

- Dlaczego o tym nie pisze­cie? – zapy­ta­li nas potem przyjaciele. 

Rzeczywiście, temat surow­ców, przy wydo­by­ciu któ­rych pra­cu­ją dzie­ci, jest dla więk­szo­ści z nas odle­gły. Wystarczy jed­nak otwo­rzyć pierw­szy lep­szy arty­kuł w inter­ne­cie na ten temat, by prze­ko­nać się o powa­dze i ska­li tego hanieb­ne­go procederu. 

Kobalt na koszt zdrowia i życia dzieci

Praca dzie­ci w naj­bied­niej­szych kra­jach jest na porząd­ku dzien­nym. O ile dzie­ci mogą poma­gać w domo­wych gospo­dar­stwach, to już w kopal­niach i prze­my­śle nie powin­ny w ogó­le pra­co­wać. Niestety udo­ku­men­to­wa­no, że dzie­ci cięż­ko haro­wa­ły w kopal­niach kobal­tu i kol­ta­nu, mine­ra­łach sto­so­wa­ny powszech­nie w prze­no­śnych urzą­dze­niach elek­tro­nicz­nych i w aku­mu­la­to­rach samo­cho­dów elektrycznych. 

Ponad poło­wa świa­to­wych dostaw kobal­tu pocho­dzi z Demokratycznej Republiki Konga, gdzie pra­cu­ją dzie­ci, nie­któ­re nawet w wie­ku sied­miu lat w warun­kach zagro­że­nia życia, pod­da­ne prze­mo­cy, wymu­sze­niom i zastra­sza­niu. Ten kobalt został powią­za­ny z bate­ria­mi lito­wy­mi sprze­da­wa­ny­mi przez duże mię­dzy­na­ro­do­we fir­my – pisa­ła Międzynarodowa Organizacja Pracy w rapor­cie z 2019 roku. W tym samym roku gigan­ci tech­no­lo­gicz­ni – Apple, Tesla, Google,Dell, Microsoft zosta­li pozwa­ni przez rodzi­ny, któ­rych dzie­ci pra­co­wa­ły w kopalniach. 

Giganci technologiczni potrafią się bronić

Z dru­giej stro­ny pada­ją argu­men­ty, któ­re mają dobrze świad­czyć o fir­mach zara­bia­ją­cych na sprze­da­ży elek­tro­ni­ki, smart­fo­nów i kom­pu­te­rów. Przede wszyst­kim korzy­sta­ją one z nie­za­leż­nych audy­tów, któ­re prze­świe­tla­ją, czy w danym miej­scu nie łamie się pra­wa, w tym nie wyko­rzy­stu­je dzie­ci do pra­cy. Nie ma więc dowo­dów, że aku­rat kobalt wydo­by­wa­ny przez dzie­ci tra­fia do bate­rii w naszych kom­pu­te­rach czy telefonach. 

Założyciel Tesli Elon Musk nie był­by sobą, gdy­by nie sko­men­to­wał i tego pro­ble­mu. Ostatnio pochwa­lił się, że nie ma kobal­tu w bate­riach żelazowo-​fosforanowych, a w bate­riach niklo­wych kobalt jest obec­ny w nie­wiel­kim stopniu.

Na pod­sta­wie śred­niej ważo­nej może­my użyć 2% kobal­tu w porów­na­niu, powiedz­my, 100% kobal­tu Apple – Elon Musk.

Kobalt to jeden pro­blem, a kolej­nym są odpa­dy z kopal­ni niklu w Indonezji, pozo­sta­wia­ne zwy­kle na dnie mórz. Tłumaczenia Muska są więc pew­nym wybie­giem, jed­nak miliar­der nie do koń­ca uciekł od problemu.

Podwodne kopalnie skarbów

Widać, że obec­ny model pro­duk­cji aku­mu­la­to­rów nie jest eko­lo­gicz­ny, a prze­cież samo­cho­dów elek­trycz­nych ma być coraz wię­cej. Boom na mine­ra­ły i wyso­kie noto­wa­nia surow­ców sprzy­ja­ją nad­uży­ciom. To nie poma­ga pro­du­cen­tom w zacho­wa­niu wyso­kich stan­dar­dów pra­cy i dba­nia o śro­do­wi­sko i kli­mat. Głód zarob­ku bied­nych rodzin w Afryce jest jed­nak więk­szy niż kon­tro­la pań­stwa i nadal dzie­ci są wysy­ła­ne przez rodzi­ny do pra­cy w kopalniach.

Nic więc dziw­ne­go, że uwa­gę przy­cią­ga pomysł wydo­by­wa­nia surow­ców nie­zbęd­nych do pro­duk­cji bate­rii na dnie Oceanu Spokojnego. Na dnie Pacyfiku, w poło­wie dro­gi mię­dzy Hawajami a Meksykiem, znaj­du­ją się „gru­dy“ meta­li zawie­ra­ją­ce man­gan, żela­zo, miedź, kobalt, nikiel. Obszar Clarion Clipperton Zone, w skró­cie CCZ, bada­ją fir­my, jed­nak wydo­by­cie jest zabro­nio­ne na mocy pra­wa międzynarodowego. 

Międzynarodowa Organizacja Dna Morskiego (ISA) zezwa­la na ope­ra­cje na pro­wa­dze­nie prac i badań w kil­ku­dzie­się­ciu stre­fach eks­pe­ry­men­tal­nych. Jednocześnie mała wyspa Nauru zawe­zwa­ła ISA do stwo­rze­nia w cią­gu dwóch lat odpo­wied­nie­go pra­wa, któ­re by pozwa­la­ło na komer­cyj­ne wyko­rzy­sta­nie pod­mor­skich kopalni.

Recykling, głupcze!

Tymczasem orga­ni­za­cja eko­lo­gicz­ne jak Greenpeace, ale też ucze­ni, ape­lu­ją o nie­ru­sza­nie dna mor­skie­go. Obawiają się, że nowe kopal­nie mine­ra­łów mogą przy­nieść wię­cej szko­dy dla eko­sys­te­mu niż pożytku. 

Czytaj tak­że: Najnowszy iPhone. Ekologiczna rewolucja

Producenci bate­rii, podob­nie jak inni wytwór­cy, muszą więc sta­wić czo­ła gospo­dar­ce obie­gu zamknię­te­go. Zamiast wciąż wydo­by­wać, trze­ba odzy­ski­wać i ponow­nie wyko­rzy­sty­wać, czy­li inwe­sto­wać w recy­kling. Tak zresz­tą zaczy­na robić Apple. Przejście na surow­ce z recy­klin­gu nastę­pu­je jed­nak bar­dzo wolno.