Posadź drzewa. Dopłaty zachęcą polskich rolników do zalesiania?

Unijne dota­cje na zale­sia­nie i two­rze­nie tere­nów zale­sio­nych pocho­dzą z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. W tym roku po raz pierw­szy rol­ni­cy mogą ubie­gać się o dofi­nan­so­wa­nie do zadrze­wień śród­pol­nych, na któ­re dostać moż­na ponad 10 tys. zł/​ha. Oprócz tego są też w 2022 r. dota­cje na zale­sie­nie. Łąki, co waż­ne, są jed­nak poza pro­gra­mem. Co i gdzie moż­na posa­dzić? Sprawdzamy.

Lesistość w Polsce od lat się prak­tycz­nie nie zwięk­sza. To wła­śnie na tere­nach wiej­skich jest naj­więk­sza szan­sa na posa­dze­nie wię­cej drzew. Nic dziw­ne­go, że wpro­wa­dzo­no unij­ne dota­cje na zale­sia­nie pól czy pasów mię­dzy pola­mi. Jest kil­ka wymo­gów, jakie rol­nik musi speł­nić, aby dostać na takie dzia­ła­nia jed­no­ra­zo­we wspar­cie, a potem corocz­ne dopłaty.

Powierzchnia zale­sień doko­na­nych w ramach trzech pro­gra­mów PROW wynio­sła łącz­nie 80,5 tys.ha. Zalesiony obszar sta­no­wi 0,54% łącz­nej powierzch­ni użyt­ków rol­nych w gospo­dar­stwach w  Polsce, a tak­że 0,49% łącz­nej powierzch­ni grun­tów w gospo­dar­stwach – poda­je GUS.

Jak posadzić las?

Działka, na któ­rej ma być posa­dzo­ny las, musi mieć od 0,1 do 40 ha, a tak­że sze­ro­kość więk­szą niż 20 m, chy­ba że gra­ni­czy z lasem – wte­dy sze­ro­kość pasa zie­mi nie ma znaczenia. 

Płatność zale­ży m.in. od gatun­ku sadzo­nych drzew, rodza­ju grun­tów, nachy­le­nia tere­nu czy wybo­ru spo­so­bu zabez­pie­cze­nia upra­wy leśnej. Wysokość sta­wek waha się od 8 307 zł/​ha do 12 308 zł/​ha. Dodatkowo na zabez­pie­cze­nie sadzo­nek przed zwie­rzy­ną moż­na otrzy­mać 8,82 zł/​mb pło­tu, za zabez­pie­cze­nie drze­wek osłon­ka­mi – 1488 zł/​ha, a za zabez­pie­cze­nie ich trze­ma pali­ka­mi – 1132 zł/​ha. Co wię­cej, potem przy­słu­gu­je pre­mia pie­lę­gna­cyj­na przez 5 lat oraz zale­sie­nio­wa – przez 12 lat.

Działki pod zale­sia­nie powin­ny znaj­do­wać się poza obsza­ra­mi Natura 2000, rezer­wa­tów przy­ro­dy, par­ków naro­do­wych czy kra­jo­bra­zo­wych lub ich otu­lin. Do wnio­sku trze­ba dołą­czyć obo­wiąz­ko­wo plan zale­sie­nia spo­rzą­dzo­ny przez nad­le­śni­cze­go Lasów Państwowych. 

Co posadzić?

Czytaj tak­że: Rolnicy dosta­ną więk­sze dota­cje do łąk i ochro­ny ptaków

Kolejny wymóg doty­czy licz­by sadzo­nek na 1 ha grun­tu. Zależy to od gatun­ku drze­wa, np. dla świer­ka wyno­si od 3 tys. do 5 tys., a dla buka to 6 tys. – 8 tys. 

Zalesienie powin­no skła­dać się z mie­szan­ki gatun­ków drzew, któ­ra obej­mu­je co naj­mniej 10 proc. drzew liścia­stych lub trzy gatun­ki lub odmia­ny drzew, z któ­rych naj­rzad­sze pokry­wa­ją przy­naj­mniej 10 proc. dział­ki. Wskazuje się je w pla­nie zale­sie­nio­wym. Są tu drze­wa obję­te regio­na­li­za­cją nasienną:

• jodła pospo­li­ta
• modrzew euro­pej­ski
• sosna zwy­czaj­na
• świerk pospo­li­ty
• buk zwy­czaj­ny
• brzo­za brodawkowata
• dąb bez­szy­puł­ko­wy i szypułkowy 
• olsza czar­na.

Gatunki i rodza­je drzew nie­ob­ję­te regio­na­li­za­cją nasien­ną to:

• grab zwy­czaj­ny
• jesion wynio­sły
• klon jawor
• klon zwy­czaj­ny
• lipa drob­no­list­na
• wiąz.

Natomiast lista drzew domiesz­ko­wych obej­mu­je 29 pozy­cji – od bzu po wierz­bę.

Jaka jest definicja zadrzewienia śródpolnego?

Przede wszyst­kim zadrze­wie­nia śród­pol­ne doty­czy dział­ki wąskiej i dłu­giej. Zadrzewienia śród­pol­ne two­rzy się w for­mie szpa­le­rów, pasów drzew lub krze­wów. Działka powin­na mieć powierzch­nię 0,1–0,5 ha oraz mieć sze­ro­kość od 4 do 20 m. Oprócz tego nie mogą być na niej stwier­dzo­ne usu­nię­cia drzew lub krze­wów w okre­sie 12 mie­się­cy poprze­dza­ją­cych wyko­na­nie zadrzewienia. 

Płatność zale­ży nie od gatun­ku drze­wa tyl­ko od licz­by sadzo­nek. Można otrzy­mać od 1,5 tys. zł do 2,5 tys. zł.

Wysokość tej jed­no­ra­zo­wej dopła­ty zale­ży od ukształ­to­wa­nia tere­nu. W przy­pad­ku stan­dar­do­wych grun­tów i korzyst­nych warun­ków wyno­szą 10 892 zł/​ha. Natomiast gdy zadrze­wie­nie ma być wyko­na­ne na powierzch­ni o nachy­le­niu tere­nu powy­żej 12° jest to już 13 664 zł/​ha. Co wię­cej, rol­nik na ten grunt pobie­ra póź­niej też dopła­ty bezpośrednie. 

Na zalesienie łąki dopłaty nie dostaniesz. Na choinki też nie

Dotacje na zale­sie­nie obej­mu­ją tyl­ko grun­ty wyka­za­ne w ewi­den­cji jako grun­ty rol­ne, w dodat­ku użyt­ko­wa­ne jako orne lub sady lub grun­ty z suk­ce­sją natu­ral­ną. Łąka lub pastwi­sko (trwa­ły uży­tek zie­lo­ny) nie kwa­li­fi­ku­je się więc do takie­go dofi­nan­so­wa­nia. Natomiast zadrze­wie­nia śród­pol­ne doty­czą tyl­ko grun­tów ornych. 

Dotacje unij­ne do zale­sia­nia nie przy­słu­gu­ją na zało­że­nie plan­ta­cji choinek.

Nie ma moż­li­wo­ści przy­wró­ce­nia do użyt­ko­wa­nia rol­ni­cze­go zale­sio­ne­go grun­tu. Jeżeli zale­sie­nie zosta­nie zli­kwi­do­wa­ne przed upły­wem 5 lat licząc od dnia wypła­ty wspar­cia na zale­sie­nie, to rol­nik ma obo­wią­zek zwró­cić to wspar­cie, któ­re otrzy­mał do powierzch­ni zli­kwi­do­wa­nej upra­wy leśnej.