Jak zaufać przyrodzie i pozwalać jej się odradzać

Staram się pamię­tać, że to nie ja, John Seed, pró­bu­ję chro­nić las tro­pi­kal­ny. Jestem raczej czę­ścią lasu, któ­ry sam się ochra­nia. Jestem czę­ścią lasu desz­czo­we­go, któ­ry nie­daw­no poja­wił się w ludz­kim myśleniu.

Za: Jeremy Rifkin w „Trzecia rewo­lu­cja przemysłowa“

Czytacie Petera Wohllebena? Z okład­ki „Sekretnego życia drzew” moż­na się dowie­dzieć, że po prze­czy­ta­niu tej książ­ki czło­wiek na zawsze zmie­nia spo­sób patrze­nia na las. I tak jest naprawdę.

Ostatnio prze­czy­ta­łam inną jego książ­kę: „Nieznane wię­zi natu­ry”. Tezą prze­wod­nią jest prze­ko­na­nie, że nale­ży chro­nić jak naj­wię­cej obsza­rów na Ziemi. Chronić czy­li zosta­wiać w spo­ko­ju, nie robić tam abso­lut­nie nic. Zaufać przy­ro­dzie i pozwa­lać jej się odra­dzać. Dlatego, że im wię­cej rozu­mie­my, tym bar­dziej dowia­du­je­my się, jak mało wciąż rozu­mie­my. I jak bar­dzo prze­szka­dza­my. W książ­ce jest mnó­stwo przykładów.

Burze pyłowe

Na mnie naj­więk­sze wra­że­nie zro­bi­ło, jak burze pyło­we nad Saharą użyź­nia­ją gle­bę w Brazylii umoż­li­wia­jąc w ten spo­sób odra­dza­nie się wykar­czo­wa­nych lasów desz­czo­wych. Niesamowite, prawda?

„Jak kto­kol­wiek mógł­by mieć nadzie­ję na powrót życia, jeże­li sub­stan­cje odżyw­cze bez­pow­rot­nie znik­nę­ły? (…) Swego rodza­ju pierw­sza pomoc przy­cho­dzi z Sahary. Burze pyło­we, któ­re wzbi­ja­ją tam w powie­trze potęż­ne masy dro­bin gle­by, trans­por­tu­ją je na dużej wyso­ko­ści z Afryki do Ameryki Południowej. Regularne i sil­ne ule­wy spłu­ku­ją ten fracht na zie­mię i ją użyź­nia­ją (…) Dobra wia­do­mość jest taka, że może­my nie tyl­ko odzy­skać lasy pier­wot­ne, lecz tak­że skie­ro­wać zmia­ny kli­ma­tu we wła­ści­wą stro­nę. I w tym celu nawet nie musi­my nic robić, wręcz odwrot­nie – musi­my tyl­ko zosta­wić natu­rę w spo­ko­ju. Na jak naj­więk­szym obsza­rze” – pisze Wohlleben.

Podobno są w naszych lasach miej­sca, któ­re leśni­cy świa­do­mie zosta­wia­ją w spo­ko­ju widząc, że są cen­ne przy­rod­ni­czo. Czasami nie chwa­lą się tym swo­im prze­ło­żo­nym, raczej pla­nu­jąc wycin­kę omi­ja­ją sta­le jakiś frag­ment lasu. Znam takie miej­sce. Wiele razy zasta­na­wia­łam się, cze­mu drze­wa tam nie są wyci­na­ne, a prze­wró­co­ne kło­dy mar­twych olbrzy­mów zosta­wio­ne w spo­ko­ju. Niedawno usły­sza­łam suge­stię, że może to być świa­do­me dzia­ła­nie. Albo nie­dzia­ła­nie. Bunt two­rzą­cy wyrwę w sys­te­mie. Ale to oczy­wi­ście nie wystar­czy, potrze­bu­je­my zmia­ny systemu.

Kornik drukarz

Chcę się z Wami podzie­lić jesz­cze jed­nym cyta­tem z „Nieznanych wię­zi natu­ry”, bo doty­czy on nasze­go pro­ble­mu naro­do­we­go, jakim jest kor­nik dru­karz, według Wohllebena gra­barz i aku­szer drzew:

„…czy kor­nik dru­karz fak­tycz­nie jest szko­dli­wy. Dla mnie odpo­wiedź jest jasna – nie! Zwierzęta te są paso­ży­ta­mi opa­no­wu­ją­cy­mi osła­bio­ne orga­ni­zmy, czy­li mogą zaszko­dzić tyl­ko tym drze­wom, któ­rych siły już są nad­wą­tlo­ne. Prawdziwe maso­we wyro­je kor­ni­ków, kie­dy giną tak­że zdro­we świer­ki, zda­rza­ją się tyl­ko wów­czas, gdy my, ludzie, wcze­śniej zmie­ni­li­śmy natu­ral­ne regu­ły gry do tego stop­nia, że chrząsz­cze zyska­ły prze­wa­gę. Czy będzie to nasa­dze­nie plan­ta­cji, czy też pro­wa­dzą­ca do zmia­ny kli­ma­tu emi­sja szko­dli­wych sub­stan­cji – osta­tecz­nie to nie chrząsz­cze, lecz my sami naru­sza­my pre­cy­zyj­nie wypra­co­wa­ną rów­no­wa­gę. Czy nie moż­na by zmie­nić opty­ki i dostrzec, że kor­nik dru­karz wska­zu­je nie­pra­wi­dło­wo­ści? Czy nie zaostrza on tyl­ko i tak już roz­chwia­nej sytu­acji i nie spra­wia, że tym pil­niej­sza sta­je się zmia­na kur­su w stro­nę więk­sze­go zbli­że­nia się do natury?

Czytaj tak­że: Drewniane domy

Nasze środ­ko­wo­eu­ro­pej­skie nasa­dze­nia drzew igla­stych – podat­ne na cho­ro­by sztucz­ne two­ry zło­żo­ne z nie­ro­dzi­mych gatun­ków drzew – mogły­by w śred­nio­ter­mi­no­wej per­spek­ty­wie ponow­nie zostać zastą­pio­ne lasa­mi skła­da­ją­cy­mi się z pier­wot­nych gatun­ków drzew liścia­stych. Chrząszcze z pod­ro­dzi­ny kor­ni­ko­wa­tych wyspe­cja­li­zo­wa­ły się tak­że i w tym kie­run­ku, ale ponie­waż buki, dęby i resz­ta towa­rzy­stwa są na tych obsza­rach zde­cy­do­wa­nie bar­dziej u sie­bie niż świer­ki czy sosny, bez więk­szych pro­ble­mów radzą sobie z ata­ka­mi owa­dów. Nadanie kor­ni­ko­wa­tym przy­dom­ka „szkod­ni­ki“ zaciem­nia ogląd przy­czyn, z jakich się wła­ści­wie poja­wia­ją. A poje­dyn­cze drze­wa, któ­re cho­ru­ją, a potem ule­ga­ją ata­kom owa­dów, sta­no­wią nie­zby­wal­ną pod­sta­wę egzy­sten­cji prze­kra­ska mró­wecz­ki, dzię­cio­łów i wie­lu innych gatun­ków. W tym sen­sie chrząsz­cza te otwie­ra­ją drzwi miesz­kań­com mar­twe­go drew­na, a w razie maso­we­go poja­wu w lasach sadzo­nych ręką czło­wie­ka stwa­rza­ją im na pewien czas kra­inę mle­kiem i mio­dem pły­ną­cą. W znisz­czo­nych świer­ko­wych drze­wo­sta­nach w naszych par­kach naro­do­wych pręd­ko zresz­tą usta­wia się w blo­kach star­to­wych kolej­ne poko­le­nie. Generacja drzew, wśród któ­rych znaj­du­je się wie­le gatun­ków liścia­stych, sta­no­wią­cych dobrą pod­sta­wę przy­szłe­go lasu natu­ral­ne­go. W tym sen­sie więc kor­ni­ko­wa­te są nie tyl­ko gra­ba­rza­mi, lecz tak­że aku­sze­ra­mi drzew“.

Więc trze­ba wołać za Wajrakiem: Cała Puszcza Parkiem Narodowym!

I nie tyl­ko ta jed­na puszcza.