Drewniane domy i wieżowce. Czas na nowo spojrzeć na drewno

Drewno jest wytrzy­ma­łym mate­ria­łem budow­la­nym. Jest cie­płe, dzię­ki cze­mu zapew­nia wyjąt­ko­wy kom­fort miesz­kań­com. Budynki drew­nia­ne są ener­go­osz­częd­ne, zapew­nia­ją odpo­wied­nią izo­la­cję ter­micz­ną – chłód latem, cie­pło zimą, opty­mal­ną wil­got­ność powie­trza. Zapewniają zdro­wy mikro­kli­mat. Drewno oddycha.

Polskie Domy Drewniane

To wszyst­ko moż­na wyczy­tać na stro­nach dewe­lo­pe­rów, któ­rzy ofe­ru­ją miesz­ka­nia w domach z drew­na, jak choć­by nie­daw­no powsta­ła spół­ka Polskie Domy Drewniane. PDD ma budo­wać i sprze­da­wać domy jed­no­ro­dzin­ne z drew­na, budo­wać wie­lo­ro­dzin­ne budyn­ki z drew­na i sprze­da­wać w nich miesz­ka­nia, tak­że w ramach pro­gra­mu Mieszkanie Plus. Ma też budo­wać na wyna­jem, wynaj­mo­wać loka­le z opcją zaku­pu. Projekt jest cie­ka­wy, a jak będzie z wykonaniem?

Pierwsze osie­dla powsta­ją w Środzie Śląskiej, Łodzi i Choroszczy na Podlasiu. O tym, jak poto­czą się pro­jek­ty, będzie decy­do­wa­ła eko­no­mia – pozy­ska­nie grun­tów, tanich i dobrych wyko­naw­ców. Program Mieszkanie Plus nie zro­bił osza­ła­mia­ją­cej karie­ry. Tu też może być trud­no o sukces.

Czego bać się w domach z drewna?

Każdy, kto choć tro­chę inte­re­so­wał się nie­ru­cho­mo­ścia­mi dobrze wie, że o suk­ce­sie decy­du­ją trzy rze­czy: loka­li­za­cja, loka­li­za­cja i loka­li­za­cja. Ale nie tyl­ko dla­te­go drew­nia­nym domom może być trud­no się przebić.

Wokół drew­nia­nych domów naro­sło spo­ro ste­reo­ty­pów. Można o tym poczy­tać na stro­nach kam­pa­nii uru­cho­mio­nej przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska.

Popularność drew­nia­nych domów zaczę­ła maleć, kie­dy to natu­ral­ny suro­wiec został suk­ce­syw­nie zastę­po­wa­ny cegłą i beto­nem. Drewno koja­rzy się z łatwo­pal­no­ścią czy mniej­szą wytrzy­ma­ło­ścią niż cegła. Do tego w latach 90. domy popu­lar­nie zwa­ne „kana­dyj­czy­ka­mi”, roz­cza­ro­wy­wa­ły. Przywieziona z Zachodu tech­no­lo­gia wyma­ga­ła sto­so­wa­nia suche­go drew­na kon­struk­cyj­ne­go o nie­zmien­nych wła­ści­wo­ściach. Nie było też pro­fe­sjo­nal­nych firm wyspe­cja­li­zo­wa­nych w drew­nia­nych kon­struk­cjach. Z tym wszyst­kim teraz trze­ba się zmie­rzyć, by odcza­ro­wać domy z drewna.

Wieżowce z drewna

Tymczasem drew­no zysku­je nowe zain­te­re­so­wa­nie, jako natu­ral­ny, luk­su­so­wy mate­riał. Budynki z drew­na  uzy­sku­ją cer­ty­fi­ka­ty zrów­no­wa­żo­ne­go roz­wo­ju. Są lżej­sze od tra­dy­cyj­nych kon­struk­cji ze sta­li i betonu.

Budynek drew­nia­ny waży 20 proc. budyn­ku beto­no­we­go, więc obcią­że­nie gra­wi­ta­cyj­ne jest znacz­nie zmniej­szo­ne. Oznacza to, że potrze­bu­je­my mini­mal­nych fun­da­men­tów, nie potrze­bu­je­my ogrom­nych ilo­ści beto­nu w zie­mi. Mamy drew­nia­ny rdzeń, drew­nia­ne ścia­ny i drew­nia­ne pły­ty pod­ło­go­we, – dzię­ki cze­mu zmniej­sza­my ilość sta­li do abso­lut­ne­go mini­mum – archi­tekt Andrew Waugh dla BBC.

Najwyższy wie­żo­wiec drew­nia­ny na świe­cie Mjøstårnet znaj­du­je się w Brumunddal w Norwegii. Mierzy 85,4 metra i ma 18 pię­ter. Został wyko­na­ny w tech­no­lo­gii cross-​laminated tim­ber (CLT), czy­li spe­cjal­nie lami­no­wa­ne­go drew­na, któ­re pozwa­la na two­rze­nie wyso­kich i wytrzy­ma­łych konstrukcji.

Panele fotowoltaiczne idą w parze

Wieżowiec Haut w Amsterdamie, usy­tu­owa­ny w sąsiedz­twie rze­ki Anstel, będzie miał 73 metry wyso­ko­ści i 21 pię­ter. Będzie naj­wyż­szym drew­nia­nym budyn­kiem miesz­kal­nym w Holandii. Oprócz natu­ral­ne­go surow­ca, jakim jest drew­no, w kon­struk­cji zasto­so­wa­no cement i stal. Elewacja będzie pro­du­ko­wa­ła ener­gię. Moduły foto­wol­ta­icz­ne, dostar­czy fir­ma z Podkarpacia ML System. Zajmą łącz­nie powierzch­nię 532 m².

Drewno, jako mate­riał budow­la­ny, nie emi­tu­ją­cy CO2, a w natu­ral­ny spo­sób pochła­nia­ją­cy je, zosta­ło wybra­ne celem pod­kre­śle­nia zrów­no­wa­żo­ne­go budow­nic­twa. Ponadto, na fasa­dzie budyn­ku zain­sta­lo­wa­ne zosta­ną ele­men­ty foto­wol­ta­icz­ne. Przy reali­za­cji wyko­rzy­sta­no tak­że kom­po­nen­ty pocho­dzą­ce z recy­klin­gu oraz dwu­ko­mo­ro­we okna – Dawid Cycoń, pre­zes ML System.

Ekologia i klimat

Czy ogra­ni­cze­nia a wręcz zastą­pie­nie sta­li i beto­nu drew­nem pomo­że ogra­ni­czyć emi­sje CO2 w sek­to­rze budow­nic­twa? Drewniane domy cechu­je mniej­sza emi­sja dwu­tlen­ku węgla do atmos­fe­ry niż budo­wa ze sta­li i cemen­tu. To pewne.

Drzewa pochła­nia­ją CO2, więc drew­no prze­cho­wu­je dwu­tle­nek węgla. Do celów roz­li­cza­nia śla­du węglo­we­go, bio­gen­ny węgiel zawar­ty w drew­nie będzie więc uzna­ny jako reduk­cja CO2 lub emi­sje, któ­rych unik­nię­to. Drewno wyko­rzy­sta­ne w budow­nic­twie nie uwal­nia CO2, jak spa­la­na bio­ma­sa. Przez sto, a nawet wię­cej lat, CO2 będzie uwię­zio­ne w domu.

Typowy dom drew­nia­ny doży­wot­nio zatrzy­mu­je w swo­ich ścia­nach oko­ło 30 ton węgla, któ­ry dzię­ki temu nie dostał się do atmos­fe­ry w for­mie CO2. Odpowiada to dwu­tlen­ko­wi węgla emi­to­wa­ne­mu przez prze­cięt­ny samo­chód oso­bo­wy przez dzie­sięć lat. Dodatkowo, dzię­ki zasto­so­wa­niu kon­struk­cji drew­nia­nych przy budo­wie domu, zna­czą­co ogra­ni­cza­my uży­cie beto­nu, a tym samym emi­sję CO2, któ­re­go pod­czas jego pro­duk­cji powsta­je dużo – mówi Tomasz Szlązak, pre­zes Zarządu Polskich Domów Drewnianych.

Drewno na plon

Drewno jako budu­lec ma podwój­ną korzyść: z jed­nej stro­ny zastę­pu­je wyso­ko­emi­syj­ne pro­duk­ty jak cement i stal, a z dru­giej stro­ny jest natu­ral­nym maga­zy­nem CO2. Młode drze­wa rosnąc pochła­nia­ją CO2, pod­czas gdy sta­re, obumie­ra­jąc uwal­nia­ją emisje.

Czy więc nie było­by racjo­nal­nym stwo­rze­nie odpo­wied­nich szkó­łek drzew i wyko­rzy­sta­nie ich jako budul­ca? To ma swo­ją cenę.

W lasach gospo­dar­czych, podob­nie jak w rol­nic­twie, mak­sy­ma­li­zu­je się plon, upra­wia­ne drze­wa wyci­na się, kie­dy prze­sta­ją szyb­ko przy­ra­stać (gdy mają 80–100 lat). Dlatego bra­ku­je w nich wiel­kich, kil­ku­set­let­nich drzew i miej­sca dla wszyst­kich orga­ni­zmów, któ­re od takich drzew są zależ­ne (…). Jeżeli wyci­na­my 100-​letnie drze­wo, to jego następ­ca posa­dzo­ny dziś będzie takim drze­wem dopie­ro za 100 lat –  wska­zu­je prof. Tomasz Wesołowski w roz­mo­wie z por­ta­lem naukaoklimacie

Mniej CO2

Magazynowanie w budyn­kach dwu­tlen­ku węgla zale­ży od tego, jaką tech­no­lo­gią został zbu­do­wa­ny oraz ile jest w budyn­ku drew­na i jakie­go. Budynki drew­nia­ne w 2015 roku sta­no­wi­ły ok. 5 proc. miesz­kal­nych zaso­bów Unii Europejskiej. Ich maga­zy­no­wa­nie CO2 wyno­si­ło od zale­d­wie 23 kg m−2 (jed­nost­ka gęsto­ści) do 310 kg m−2.  Opieram się o dane uczo­nych ze Skandynawii, gdzie kra­je mają wyko­rzy­sta­nie drew­na opa­no­wa­ne do per­fek­cji. Uczeni zało­ży­li, że prze­cho­dząc na budyn­ki drew­nia­ne rocz­nie moż­na zaosz­czę­dzić od 4 mln ton CO2 (przy udzia­le budyn­ków drew­nia­nych 10 proc. w nowym budow­nic­twie i zma­ga­zy­no­wa­niu CO2 na pozio­mie 100 kg m‑2) do 55 mln ton (udział 80 proc. i maga­zy­no­wa­nie 300 kg m‑2). To nie­wie­le, zwa­żyw­szy że co roku UE emi­tu­je ponad 4 mld ton CO2. Z dru­giej stro­ny, gór­ny wynik (55 mln ton) odpo­wia­da pra­wie poło­wie emi­sji euro­pej­skie­go sek­to­ra cementu.

To jed­nak tyl­ko sce­na­riu­sze do 2040 roku. Trudne obli­cze­nia uczo­nych, któ­rzy  szu­ka­ją roz­wią­zań dla kry­zy­su klimatycznego.

Ryzyko

Większość drew­na kon­struk­cyj­ne­go w Europie pocho­dzi z lasów igla­stych zarzą­dza­nych w spo­sób zrów­no­wa­żo­ny. Są na to cer­ty­fi­ka­ty, jest kon­tro­la. Ale jest też poku­sa wyko­rzy­sta­nia tro­pi­kal­ne­go drew­na liścia­ste­go, co może przy­czy­niać się do nisz­cze­nia lasów tro­pi­kal­nych i szko­dze­nia kli­ma­to­wi. Są też ogól­no­świa­to­we sys­te­my cer­ty­fi­ka­cji, takie jak Program Endorsement of Forest Certification (PEFC) i Forest Stewardship Council (FSC), mają zapew­niać, że las zosta­nie odbudowany.

Skoro budow­nic­two drew­nia­ne wyma­ga wycin­ki lasów, któ­re są uwa­ża­ne za natu­ral­ne pochła­nia­cze dwu­tlen­ku węgla, to czy jest to eko­lo­gicz­ne? Powszechnym argu­men­tem jest to, że lasy powin­ny pozo­stać nie­tknię­te jako natu­ral­nie funk­cjo­nu­ją­ce pochła­nia­cze CO2 – o to wal­czą eko­lo­dzy. Pozyskiwanie drew­na jest uza­sad­nio­ne tyl­ko wte­dy, gdy lasy są zarzą­dza­ne w spo­sób efek­tyw­ny – odpo­wia­da­ją prak­ty­cy. W prze­ciw­nym razie wyko­rzy­sta­nie drew­na do budo­wy dopro­wa­dzi­ło­by do zani­ku lasów, co z per­spek­ty­wy zmian kli­ma­tycz­nych było­by jesz­cze gor­sze niż obec­ne prak­ty­ki budowlane.

fot. Krzysztof Skłodowski