Co zostawił szczyt klimatyczny COP26

Szczyt kli­ma­tycz­ny w Glasgow potwier­dził cel zatrzy­ma­nia ocie­pla­nia kli­ma­tu na pozio­mie 1,5 stop­nia Celsjusza. Państwa zgo­dzi­ły się na stop­nio­we odcho­dze­nie od wyko­rzy­sta­nia węgla, co nie­wie­le zmie­nia w biz­ne­spla­nach firm opar­tych na pali­wach kopal­nych. Nawet jeśli kra­je speł­ni­ły­by teraz swo­je obiet­ni­ce doty­czą­ce reduk­cji emi­sji, to tego celu nie uda się osią­gnąć. Potrzeba więc ambit­niej­szych zobowiązań.

Do histo­rii przej­dzie prze­mó­wie­nie prze­wod­ni­czą­ce­go COP26 na zakoń­cze­nie szczy­tu kli­ma­tycz­ne­go. Kiedy Alok Sharma prze­pra­szał i mówił o rozu­mie­niu roz­cza­ro­wa­nia prze­bie­giem pro­ce­su, głos zała­mał mu się. 

Porozumienie z Glasgow jasno wska­zu­je, że ogra­ni­cze­nie glo­bal­ne­go ocie­ple­nia do 1,5 °C wyma­ga szyb­kiej, głę­bo­kiej i trwa­łej reduk­cji glo­bal­nej emi­sji gazów cie­plar­nia­nych. Redukcja emi­sji dwu­tlen­ku węgla musi do 2030 roku wynieść 45 pro­cent w sto­sun­ku do pozio­mu z 2010 r. Następnie musi spaść do zera net­to oko­ło poło­wy stulecia. 

Tymczasem zade­kla­ro­wa­ne przez kra­je dzia­ła­nia wska­zu­ją, że w 2030 roku poziom emi­sji gazów cie­plar­nia­nych będzie 13,7 proc. powy­żej pozio­mu z 2010 r.

Możemy teraz z wia­ry­god­no­ścią powie­dzieć, że utrzy­ma­li­śmy przy życiu 1,5 stop­nia. Ale ma sła­by puls i prze­trwa tyl­ko wte­dy, gdy dotrzy­ma­my obiet­nic i prze­ło­ży­my zobo­wią­za­nia na szyb­kie dzia­ła­nie. Jestem wdzięcz­ny UNFCCC za współ­pra­cę z nami na rzecz uda­ne­go COP26 – Alok Sharma.

Historyczny szczyt klimatyczny

Za to uda­ło się kil­ka rze­czy, w tym wpleść węgiel w koń­co­we poro­zu­mie­nie. Brytyjski rząd nie waha się nazy­wać poro­zu­mie­nie na szczy­cie kli­ma­tycz­nym COP26 historycznym.

W nad­cho­dzą­cych latach jest jesz­cze wie­le do zro­bie­nia. Ale dzi­siej­sza umo­wa to duży krok naprzód i, co istot­ne, mamy pierw­sze w histo­rii mię­dzy­na­ro­do­we poro­zu­mie­nie w spra­wie stop­nio­we­go wyco­fy­wa­nia węgla oraz mapę dro­go­wą ogra­ni­cze­nia glo­bal­ne­go ocie­ple­nia do 1,5 stop­nia – Boris Johnson.

Porozumienie z Glasgow uzgad­nia po raz pierw­szy wspól­ne ramy cza­so­we i meto­do­lo­gię dla kra­jo­wych zobo­wią­zań doty­czą­cych reduk­cji emi­sji. Kraje będą musia­ły prze­ka­zać do 2024 roku szcze­gó­ło­we dane o swo­ich emi­sjach do poło­wy tej deka­dy. Ma to sta­no­wić pod­sta­wę do oce­ny ich zobo­wią­zań reduk­cyj­nych. W ten spo­sób nastą­pi­ło domknię­cie poro­zu­mie­nia pary­skie­go, tzw. Paris rule­bo­ok (albo ina­czej Katowice rulebook).

Co się udało?

• Pojawił się nowy zwrot o odcho­dze­niu od węgla: zamiast uży­wa­ne­go dotych­czas „pha­se out“ w kon­klu­zjach jest „pha­se down“. Za tą zmia­ną mają stać Indie, Chiny, USA. 
• Ustalono zasa­dy doty­czą­ce Art 6 czy­li ryn­ków han­dlu emi­sji CO2, co ma zapo­bie­gać m.in. podwój­ne­mu roz­li­cza­niu redukcji.
• Wzywa się, by pań­stwa roz­wi­nię­te co naj­mniej podwo­iły w sto­sun­ku do 2019 roku finan­so­wa­nie na rzecz adap­ta­cji do zmian kli­ma­tu do 2025 roku.
• Ponagla się pań­stwa, któ­re nie przed­sta­wi­ły nowych pla­nów dzia­łań na rzecz kli­ma­tu, do zro­bie­nia tego do koń­ca 2022 roku.
• Wskazuje, by wszyst­kie pań­stwa zwięk­szy­ły swo­je cele kli­ma­tycz­ne zgod­nie z celem 1.5–2 °C do koń­ca 2022 roku.
• Zlecono ONZ corocz­ną oce­nę pla­nów kli­ma­tycz­nych od 2022 roku.
• Zasygnalizowano pań­stwom przy­spie­sze­nie odej­ścia od paliw kopal­nych i węgla na rzecz OZE.
• Do 2025 r. pań­stwa roz­wi­nię­te mają wresz­cie wywią­zać się z wyda­wa­nia 100 miliar­dów dola­rów rocz­nie na wal­kę ze zmia­na­mi kli­ma­tu w naj­bied­niej­szych krajach.

Nie zapominajmy o porozumieniach

Szczyt kli­ma­tycz­ny w Glasgow obfi­to­wał w licz­ne dekla­ra­cje. Dotyczyły one lasów, węgla, samo­cho­dów, meta­nu i zaprze­sta­nia finan­so­wa­nia paliw kopal­nych za gra­ni­cą. Climate Action Tracker obli­czył, że umo­wy doty­czą­ce meta­nu, węgla, lasów i trans­por­tu zawie­ra­ją dodat­ko­we dzia­ła­nia, któ­re pozwo­li­ły­by zmniej­szyć róż­ni­cę w emi­sji do pozio­mu 1,5°C o 9% (2,2 giga­ton emi­sji CO2).

Czytaj tak­że: Kiedy Polska zre­zy­gnu­je z węgla?

Dużo uwa­go poświe­co­no insty­tu­cjom finan­so­wym i ich roli w nakrę­ca­niu kli­ma­tycz­nych zmian. Porozumienia ban­ków i inwe­sto­rów pod­czas pierw­sze­go tygo­dnia opie­wa­ły na ogrom­ne sumy. Na przy­kład Financial Alliance for Net Zero ogło­sił, że dołą­czy­ło do nie­go ponad 450 firm repre­zen­tu­ją­cych akty­wa o war­to­ści 130 bilio­nów dola­rów. Niestety jak zwy­kle w takich poro­zu­mie­niach zabra­kło konkretów.