Cechini Żegiestów Zdrój

Wydawałoby się, że to kolej­na miej­sco­wość na waka­cyj­nej tra­sie, kolej­ne dom­ki, kościół, kaplicz­ka, przy­sta­nek kole­jo­wy, wije się rze­ka. Mijamy Piwniczną-​Zdrój, na pra­wo Słowacja, jedzie­my pro­sto, krę­tą dro­gą nr 971 na Muszynę. Tuż pod nami tory kolej­ki, jesz­cze niżej szu­mi Poprad.

Ignacy Medwecki

W 1846 roku Ignacy Medwecki, szu­ka­jąc rud żela­za, odkrył w doli­nie Szczawnego Potoku natu­ral­ne wypły­wy wody mine­ral­nej. Po wyku­pie­niu od miej­sco­wych chło­pów tere­nów przy­le­ga­ją­cych do odkry­tych źró­deł, ich wody zosta­ły w 1847 roku odda­ne do prze­ba­da­nia prof. Karolowi Fryderykowi Mohrowi z Instytutu Technicznego w Krakowie. Wyniki badań okre­śli­ły żegie­stow­skie wody jako naj­sil­niej­sze euro­pej­skie szcza­wy żela­zi­ste. Mając nadzie­ję, że dzię­ki temu skar­bo­wi Żegiestów będzie docho­do­wym przed­się­wzię­ciem, Ignacy Medwecki zain­we­sto­wał w budo­wę dro­gi i pierw­sze­go Zakładu Zdrojowego, w któ­rym już w 1848 roku przy­jął pierw­szych gości. Jednocześnie rodzi­na Medweckich roz­po­czę­ła dzia­łal­ność roz­lew­ni­czą, butel­ku­jąc żegie­stow­skie zdro­je i sprze­da­jąc je we wszyst­kich więk­szych mia­stach Galicji i Królestwa Polskiego.

Wodolecznictwo na zie­miach pol­skich ma już kil­ku­wie­ko­wą tra­dy­cję, ale szcze­gól­ną popu­lar­ność zyska­ło w XIX wie­ku. Szybko roz­wi­ja­ły się wów­czas zwłasz­cza zdro­jo­wi­ska gali­cyj­skie, a wśród nich mają­ce wyjąt­ko­we poło­że­nie miej­sco­wo­ści w doli­nie Popradu. Podróże „do wód” coraz moc­niej wpi­sy­wa­ły się w rytm życia przed­sta­wi­cie­li zamoż­niej­szych warstw spo­łe­czeń­stwa, zwłasz­cza zie­miań­stwa i inteligencji.

Prof. dr hab. Kazimierz Karolczak 

Uzdrowisko w budowie

Zza zakrę­tu wyła­nia się dziw­ny budy­nek, przy­po­mi­na hotel, zaciem­nio­ny, opusz­czo­ny, za chwi­lę kolej­ny – ten jesz­cze nie ma okien, pra­ce trwa­ją, ale na pla­cu budo­wy nie ma żywe­go ducha. Kolejne obiek­ty w róż­nych sta­diach budo­wy wychy­la­ją się zza drzew. Każdy inny, każ­de­mu cze­goś bra­ku­je, nad nimi pochy­lo­ne ramio­na dźwi­gów, opusz­czo­ne, patrzą na prze­jezd­nych pusty­mi oczo­do­ła­mi okien. Cisza i zasko­cze­nie. Zatrzymujemy się, żeby zapy­tać, co to za pomysł w środ­ku gór budo­wać tak nie­co­dzien­ne kon­struk­cje. Z ust prze­chod­nia pada jed­no sło­wo: Cechini.

Brygadzista Franco Cechini

W roku 1873 do Andrzejówki nie­da­le­ko Żegiestowa przy­by­wa kil­ku­set pra­cow­ni­ków, głów­nie z Sycylii, budu­ją dro­gę kole­jo­wą łączą­cą Tarnów i Leluchów. Ich zada­nie to prze­ko­pać na tej tra­sie naj­dłuż­szy tunel pod górą Czerchlą. Wśród nich znaj­dzie­my 25-​letniego chło­pa­ka z Sycylii – Franca Cechiniego. Tunel powsta­ję w rekor­do­wym tem­pie, a Franco pozna­je pan­nę z Tarnowa – Michalinę Boryczkównę. Jednym z ich 12 dzie­ci jest Karol, dzia­dek Józefa i Stanisława Cechini. Od nich zaczy­na się nowa histo­ria Uzdrowiska Żegiestów. Bracia pra­cu­ją i inwe­stu­ją w bran­ży dewe­lo­per­skiej, budow­nic­twie, roz­le­wa­ją wodę „Muszyna“. Aż w koń­cu robią nie­ma­ły „wyskok“, posta­na­wia­jąc wskrze­sić Uzdrowisko Żegiestów, pod któ­rym tory kładł Franco Cechini.

Wzloty i upadki

Uzdrowisko Żegiestów od ofi­cjal­ne­go otwar­cia w roku 1860 co kil­ka dekad to wzno­si­ło się na wyży­ny popu­lar­no­ści, to znów popa­da­ło w zapo­mnie­nie. Wkrótce po otwar­ciu kolei roz­lew­nia wód, pijal­nia i uzdro­wi­sko były bar­dzo popu­lar­ne, licz­ba kura­cju­szy sko­czy­ła z 700 do 6000 rocz­nie, w cią­gu 10 lat. I woj­na świa­to­wa zruj­no­wa­ła kurort, ale już w latach 30. XX wie­ku na pero­nie sta­cji czę­sto sta­wia­no chłop­ca z tabli­cą: „pro­szę nie wysia­dać, już nie ma miejsc“. Wtedy też zaczę­to wzno­sić w Żegiestowie wiel­kie pro­jek­ty moder­ni­stycz­ne, któ­re jesz­cze bar­dziej roz­sła­wi­ły uzdro­wi­sko – Nowy Dom Zdrojowy oraz Sanatorium Wiktor. Potem nade­szła II woj­na świa­to­wa, wysie­dle­nia Łemków w akcji „Wisła“ i upań­stwo­wie­nie obiek­tów uzdro­wi­ska, Fundusz Wczasów Pracowniczych… histo­ria nie roz­piesz­cza­ła Żegiestowa. Kolejny jej roz­dział piszą bra­cia Cechini.