Polacy kochają używane smartfony. Co z nimi robimy?

Niedawno jed­na z popu­lar­nych sie­ci skle­pów budow­la­nych prze­pro­wa­dzi­ła akcję: oddaj sta­rą elek­tro­ni­kę – dosta­niesz do posa­dze­nia kwia­tek. Za sta­rą komór­kę moż­na było dostać sadzon­kę wrzo­su. Nie zasta­na­wia­jąc się dłu­go, otwo­rzy­łam dol­ną szu­fla­dę przy biur­ku i wyję­łam wszyst­kie uży­wa­ne smart­fo­ny, jakie tam zbie­ra­li­śmy lata­mi. Mąż, któ­ry zawsze ma coś do kupie­nia w skle­pie budow­la­nym, wró­cił do domu z zaku­pa­mi i z całą skrzyn­ką wrzosów.

Komórki starzeją się szybciej

Jak się oka­zu­je, Polacy chęt­nie korzy­sta­ją z komó­rek kupo­wa­nych z dru­giej ręki. Stary smart­fon to taka rzecz, któ­ra „być może jesz­cze się przy­da“, „do zaba­wy“, „szko­da wyrzu­cać“ – tak się oszu­ku­je­my. Używane smart­fo­ny wyko­rzy­stu­je­my wie­lo­krot­nie – han­dlu­je­my nimi, odda­je­my dzie­ciom, rodzi­nie. Częściej tra­fia­ją do szu­fla­dy niż do recyklingu.

Smartfony są nie tyl­ko jed­ną z naj­po­pu­lar­niej­szych tech­no­lo­gii, ale sta­ły się rów­nież naj­bar­dziej „jed­no­ra­zo­we”. Podczas gdy w prze­szło­ści więk­szość e‑odpadów obej­mo­wa­ła pro­duk­ty, któ­re się zepsu­ły lub sta­ły się prze­sta­rza­łe, tren­dy tech­no­lo­gicz­ne i pre­sja posia­da­nia naj­now­szych tech­no­lo­gii, szcze­gól­nie w przy­pad­ku tele­fo­nów komór­ko­wych, ozna­cza­ją, że rosną­ca ilość e‑odpadów to pro­duk­ty, któ­re raczej wyszły z mody niż zniknęły.

Sklep inter­ne­to­wy reBuy z uży­wa­ną elek­tro­ni­ką opu­bli­ko­wał bada­nie ana­li­zu­ją­ce odpa­dy elek­tro­nicz­ne z tele­fo­nów komór­ko­wych w 27 kra­jach. Badanie obję­ło 24 kra­je euro­pej­skie dys­po­nu­ją­ce porów­ny­wal­ny­mi dany­mi o e‑odpadach, a następ­nie doda­no Kanadę, USA i Nową Zelandię. W każ­dym kra­ju okre­ślo­no licz­bę tele­fo­nów, któ­re są aktyw­nie uży­wa­ne oraz takich, któ­re zosta­ły „odło­żo­ne na pół­ki”. Następnie prze­ana­li­zo­wa­no, ile z tych mode­li kupio­no z dru­giej ręki. Tak obli­czo­no cał­ko­wi­tą licz­bę tele­fo­nów komór­ko­wych, któ­re moż­na pod­dać recy­klin­go­wi lub odsprzedać.

Jak wypada Polska?

Polska zaję­ła ostat­nie miej­sce w Europie pod wzglę­dem nie­po­trzeb­nych, trzy­ma­nych „w szu­fla­dach“ komó­rek przy­pa­da­ją­cych na gło­wę miesz­kań­ca – wypa­da 0,76 komór­ki. To mało, bo w Szwecji na gło­wę miesz­kań­ca przy­pa­da 1,31 nie­po­trzeb­ne­go smart­fo­na. Ale w licz­bach bez­względ­nych to daje w Polsce aż 29 milio­nów nie­po­trzeb­nych tele­fo­nów, zale­ga­ją­cych w szufladach.

Komórek mamy spo­ro – wskaź­ni­ki wyno­si 0,95 na miesz­kań­ca, co daje nam 8. miej­sce w zesta­wie­niu. Dane mówią też, że oko­ło 45 proc. uży­wa­nych obec­nie komó­rek pocho­dzi z dru­giej ręki. Zajmujemy tym samym trze­cie miej­sce po Łotwie i Węgrzech, a przed Rumunią. To tro­chę tak, jak z samo­cho­da­mi:  lubi­my kupo­wać uży­wa­ne rze­czy. Dla porów­na­nia w Belgii tyl­ko 26 proc. wyko­rzy­sty­wa­nych komó­rek pocho­dzi z dru­giej ręki.

Używane smartfony nie trafiają do recyklingu

Polacy zaję­li też wyso­kie trze­cie miej­sce pod wzglę­dem dal­sze­go wyko­rzy­sty­wa­nia tele­fo­nów komór­ko­wych. Aż 41 proc. sprzę­tu tra­fia na sprze­daż lub jako poda­ru­nek. Ale jeśli cho­dzi o recy­kling, to w zesta­wie­niu zaję­li­śmy… ostat­nie miej­sce. Według ran­kin­gu, poziom recy­klin­gu wyno­si 69 proc., a naj­lep­sze w zesta­wie­niu kra­je osią­ga­ją bli­sko 90 proc.

Poprzez recy­kling zaosz­czę­dza­my cen­ne surow­ce, cen­ne meta­le i ogra­ni­cza­my emi­sje CO2. Pod wzglę­dem recy­klin­gu nie wypa­da­my jed­nak dobrze, Polska ma bar­dzo dużo do nad­ro­bie­nia, nie tyl­ko jeśli cho­dzi o tele­fo­ny. Można powie­dzieć, że dopie­ro się uczymy.

Drugie życie elektroniki

Globalnie, według Statista, w zeszłym roku wyge­ne­ro­wa­li­śmy oko­ło 54 mln ton metrycz­nych e‑odpadów. Zbliża się Black Friday i Boże Narodzenie, któ­re w cią­gu ostat­niej deka­dy dowio­dły ogrom­nej sprze­da­ży takich arty­ku­łów, jak nowe smart­fo­ny, np. – czyt­ni­ki, table­ty i kon­so­le do gier ”- wska­zał Philipp Gattner, dyrek­tor gene­ral­ny reBuy.

Firma za pomo­cą swo­je­go indek­su chce edu­ko­wać ludzi na temat e‑odpadów i poma­gać w roz­wa­że­niu zaku­pu uży­wa­nych mode­li, któ­re mogą mieć „dru­gie życie“. Jeśli inwe­stu­je­my w nową elek­tro­ni­kę, war­to zadbać o pra­wi­dło­wy recy­kling sta­rych mode­li. Jak wska­zał Philipp Gattner, pra­wie wszyst­kie e‑odpady zawie­ra­ją jakiś rodzaj mate­ria­łów nada­ją­cych się do recy­klin­gu, takich jak pla­stik, szkło i metal, a dzię­ki pra­wi­dło­we­mu recy­klin­go­wi zmniej­sza się ilość nie­bez­piecz­nych tok­sycz­nych che­mi­ka­liów, takich jak ołów i chrom, prze­do­sta­ją­cych się do gle­by, dzię­ki cze­mu świat sta­je się zdrow­szy i bezpieczniejszy.