Czy weganie i cykliści uratują klimat?

Rezygnacja z ham­bur­ge­rów i lata­nia samo­lo­tem nie zastą­pią wal­ki z kry­zy­sem kli­ma­tycz­nym. Skupiając się na małych kro­kach i wła­snych dzia­ła­niach ucie­ka­my od rady­kal­nych roz­wią­zań, jakie są teraz potrzeb­ne prze­grze­wa­ją­cej się Ziemi. Taki wnio­sek pły­nie z kil­ku badań, o któ­re poku­si­li się ucze­ni. Choć zmia­na sty­lu życia jest pil­nie potrzeb­na, zwłasz­cza w kra­jach wyso­ko­ro­zwi­nię­tych, to nie może prze­sła­niać koniecz­no­ści dzia­łań sys­te­mo­wych – prze­czy­ta­łam niedawno. 

Jak podał maga­zyn Nature trzy lata temu w Japonii prze­pro­wa­dzo­no bada­nia na gru­pie osób, któ­re pod­ję­ły się oszczę­dza­nia ener­gii po kata­stro­fie nukle­ar­nej w Fukushimie.  Im bar­dziej oso­ba anga­żo­wa­ła się w zada­nia doty­czą­ce oszczę­dza­nia prą­du, tym jej popar­cie dla wpro­wa­dze­nia podat­ku węglo­we­go było mniejsze.

To może ozna­czać, że zmie­nia się prze­ko­na­nie, kto powi­nien roz­wią­zać pro­blem. Odpowiedzialność prze­su­wa się z rzą­du i poli­ty­ków bar­dziej w kie­run­ku indy­wi­du­al­nych wyborów

Kolejne bada­nie w Japonii prze­pro­wa­dzo­ne w ubie­głym roku potwier­dzi­ło wcze­śniej­szy wnio­sek. Zaproponowano bada­nym oso­bom zachę­ty do uży­wa­nia zie­lo­nej ener­gii, do tego auto­ma­tycz­nie zosta­ły­by wpi­sa­ne do pro­gra­mu oszczę­dza­nia ener­gii. Zwieńczeniem poli­ty­ki miał być poda­tek węglo­wy. Większość osób opo­wie­dzia­ła się prze­ciw­ko takie­mu podat­ko­wi. Całą uwa­gę poświę­ca­my mniej­szym kro­kom, któ­re mogą nie mieć odpo­wied­nie­go wpły­wu na wal­kę ze zmia­na­mi kli­ma­tu. Sądzimy, że poczy­ni­li­śmy postę­py, a tak napraw­dę ich nie ma

Co gor­sza, nasza uwa­ga sku­pia się na drob­nost­kach i uszczy­pli­wo­ściach. Jedni licy­tu­ją się z drugimi. 

Jesteś taka „eko“ a uży­wasz worecz­ków do lodu – usły­sza­łam kie­dyś. Poczułam się oczy­wi­ście podle.

Kto ponosi odpowiedzialność?

Przestajemy uży­wać jed­no­ra­zo­wych sło­mek, worecz­ków, rekla­mó­wek, rezy­gnu­je­my z kupo­wa­nia napo­jów w pla­sti­ku, być może szam­pon i mydło w pły­nie zamie­nia­my na takie w kost­ce. Czujemy się lepiej. A pro­du­cen­ci tych opa­ko­wań? Też czu­ją się dobrze, ponie­waż nikt ich jak dotąd odpo­wied­nio nie opo­dat­ko­wał. Tymczasem za każ­de opa­ko­wa­nie wpro­wa­dzo­ne na pol­ski rynek pro­du­cen­ci powin­ni pono­sić opła­ty. Dyskusja o koniecz­no­ści wpro­wa­dze­nia kau­cji za pla­sti­ko­we butel­ki trwa od roku i wyda­je się, że będzie prze­dłu­ża­ła się w nie­skoń­czo­ność. A bez roz­sze­rzo­nej odpo­wie­dzial­no­ści pro­du­cen­ta efek­tu zmniej­sze­nia ilo­ści śmie­ci nie będzie. 

Jak bardzo możemy pomóc?

Powinniśmy zro­bić wszyst­ko, by szyb­ko zmniej­szyć emi­sje CO2. Indywidualnie i sys­te­mo­wo. Rezygnacja z jed­no­ra­zó­wek jest pro­sta. Nic nas nie kosz­tu­je. Trochę wię­cej wysił­ku może wyma­gać od nas oszczę­dza­nie prą­du i cie­pła. Ale to pro­cen­tu­je niż­szy­mi rachunkami.

Wyobraźmy sobie, ile drzew moż­na posa­dzić na tere­nach prze­zna­czo­nych teraz do celów pro­duk­cji mię­sa. W Stanach Zjednoczonych obli­czo­no, że to ponad miliard hek­ta­rów. Emisje gazów cie­plar­nia­nych z sek­to­ra żyw­no­ści w ska­li glo­bu to co naj­mniej kil­ka­na­ście pro­cent. To nie jest mało.

Emisje CO2 z lata­nia teraz sta­no­wią oko­ło 3 proc. w ska­li świa­ta, ale rosną tak szyb­ko, że wkrót­ce podwo­ją się. Jak poka­za­ły bada­nia z ame­ry­kań­skie­go ryn­ku, za więk­szość kra­jo­wych emi­sji z lot­nic­twa odpo­wia­da tam garst­ka naj­bar­dziej aktyw­nych podróż­ni­ków. Inne pod­su­mo­wa­nie dowo­dzi, że 20 naj­lep­szych pił­ka­rzy, któ­rzy wie­lo­krot­nie lata­ją na mecze, przy­czy­ni­ło się w 2019 roku do emi­sji pół milio­na ton C02 (Rober Lewandowski jest na liście). Umiar ma znaczenie.

Wspaniale, że do Polski dotar­ła „sło­necz­na rewo­lu­cja“. Coraz wię­cej osób inwe­stu­je w foto­wol­ta­ikę – pro­duk­cję prą­du z pane­li sło­necz­nych umiesz­czo­nych na wła­snym dachu. Ta roz­pro­szo­na ener­gia jest w dużym stop­niu zuży­wa­na bez­po­śred­nio na miej­scu – bez pono­sze­nia kosz­tów sie­ci i strat, jakie wyni­ka­ją z prze­sy­łu. To jed­nak nie powin­no prze­sła­niać nam obra­zu całej ener­ge­ty­ki, gdzie trzy czwar­te prą­du i 80 proc. cie­pła pro­du­ko­wa­ne jest z węgla.

Konieczne są moc­ne dzia­ła­nia tam, gdzie naj­wię­cej wyko­rzy­stu­je się paliw kopal­nych – węgla, ropy i gazu – do pro­duk­cji ener­gii elek­trycz­nej, ogrze­wa­nia, trans­por­tu. Podatek węglo­wy ozna­cza obło­że­nie dodat­ko­wy­mi opła­ta­mi emi­sji CO2 – tych bez­po­śred­nich z komi­nów i tych pośred­nich, jakie powsta­ją w cza­sie trans­por­tu czy z surow­ców.  To pro­ste roz­wią­za­nie, na któ­re jed­nak więk­szość państw świa­ta mówi: nie. Na razie emi­sje CO2 obło­żo­no opła­ta­mi, albo zamie­rza się to zro­bić, w oko­ło 60 kra­jach świa­ta (Polske jest w tym gro­nie) – poda­je Bank Światowy. To tyl­ko jed­na pią­ta świa­to­wych emi­sji. To znacz­nie za mało.