Jakie jest promieniowanie w Polsce i w Europie. Zobacz mapę

Wojna w Ukrainie powo­du­je oba­wy o bez­pie­czeń­stwo ener­ge­ty­ki jądro­wej. Ukraińskie elek­trow­nie w Czarnobylu i na Zaporożu zna­la­zły się w cen­trum ata­ku Rosji. To wywo­ła­ło uza­sad­nio­ne oba­wy poli­ty­ków i lud­no­ści. Promieniowanie nie wzro­sło – zapew­ni­ły odpo­wie­dzial­ne za bez­pie­czeń­stwo jądro­we agen­cje. Jasno poka­zu­ją to też śle­dzą­ce pro­mie­nio­wa­nie mapy.

Na temat elek­trow­ni jądro­wych i pozio­mu pro­mie­nio­wa­nia naj­peł­niej­sze i wia­ry­god­ne infor­ma­cje poda­ją odpo­wie­dzial­ne za bez­pie­czeń­stwo ato­mu agen­cje. Ukraiński urząd dozo­ru jądro­we­go (SNRIU) na bie­żą­co prze­ka­zu­je infor­ma­cje o sytu­acji w elek­trow­niach jądro­wych. Kompletne infor­ma­cje prze­ka­zu­je Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej – MAEA. 

Gdzie znajdziesz dane o poziomie promieniowania

W Polsce Państwowa Agencji Atomistyki PAA pro­wa­dzi sta­ły, cało­do­bo­wy moni­to­ring sytu­acji radia­cyj­nej w kra­ju. Stacje sys­te­mu wcze­sne­go wykry­wa­nia ska­żeń pro­mie­nio­twór­czych zapew­nia­ją moni­to­ro­wa­nie kra­ju 24 godzi­ny na dobę, 7 dni w tygo­dniu. PPA ma 39 sta­cji auto­ma­tycz­nych, a ponad­to korzy­sta też z innych, wspo­ma­ga­ją­cych sta­cji, na przy­kład Ministerstwa Obrony Narodowej.

Apelujemy, aby czer­pać infor­ma­cje ze spraw­dzo­nych i auto­ry­zo­wa­nych źródeł.

Prezes Państwowej Agencji Atomistyki Łukasz Młynarkiewicz

Oczywiście, w agen­cji dzia­ła cało­do­bo­wo Centrum ds. Zdarzeń Radiacyjnych (zwa­ne w skró­cie CEZAR). Odpowiada za sys­te­ma­tycz­ną oce­nę sytu­acji radia­cyj­nej kra­ju, w tym za reago­wa­nie na zda­rze­nia radia­cyj­ne. CEZAR peł­ni rolę Krajowego Punktu Kontaktowego i wyko­nu­je zada­nia wyni­ka­ją­ce z mię­dzy­na­ro­do­we­go sys­te­mu powia­da­mia­nia o zda­rze­niach radia­cyj­nych. Obejmują one m.in. wcze­sne powia­da­mia­nie o awa­rii jądro­wej oraz pomoc w przy­pad­ku awa­rii jądro­wej lub zagro­że­nia radiacyjnego. 

W związ­ku z tym CEZAR ma sta­ły dostęp do mię­dzy­na­ro­do­wych sys­te­mów wcze­sne­go powia­da­mia­nia: USIE – Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej i ECURIE – Unii Europejskiej. To wła­śnie te agen­cje ostrze­ga­ją o promieniowaniu.

Europejska mapa promieniowania

Natomiast ogól­ne dane o pro­mie­nio­wa­niu w śro­do­wi­sku moż­na prze­śle­dzić na stro­nie euro­pej­skiej. Widać na nich, że pań­stwa, gdzie już są elek­trow­nie jądro­we, bar­dzo szcze­gó­ło­wo bada­ją poziom pro­mie­nio­wa­nia. Europejska mapa zawie­ra dane z oko­ło pię­ciu tysię­cy sta­cji pomiarowych.

European Radiological Data Exchange Platform EURDEP nie ma funk­cji ostrze­ga­nia i słu­ży do celów ogól­nych. „Prosta mapa” przed­sta­wia pomia­ry radio­ak­tyw­no­ści śro­do­wi­ska w posta­ci śred­nich i mak­si­mów daw­ki pro­mie­nio­wa­nia gam­ma z ostat­nich 24 godzin. Natomiast „Mapa zaawan­so­wa­na” przed­sta­wia pomia­ry radio­ak­tyw­no­ści śro­do­wi­ska w posta­ci godzi­no­wych śred­nich się­ga­ją­cych wstecz do 35 dni. Ponadto ofe­ru­je wię­cej opcji fil­tro­wa­nia i ana­li­zy danych.

Warunki mete­oro­lo­gicz­ne, takie jak ulew­ny deszcz, wady przy­rzą­dów lub opro­gra­mo­wa­nia, mogą skut­ko­wać błęd­ny­mi lub pozor­nie pod­wyż­szo­ny­mi war­to­ścia­mi. W kon­se­kwen­cji pod­wyż­szo­ne war­to­ści nie mogą być trak­to­wa­ne jako wskaź­nik rze­czy­wi­ste­go zwięk­szo­ne­go pozio­mu radioaktywności. 

Jakie są dawki promieniowania

Dawki pro­mie­nio­wa­nia poda­je się siwer­tach. Zwykle to nie­wiel­kie war­to­ści, więc sto­su­je się nano­si­wer­ty (nSv)- jed­na miliar­do­wa Sv, mili­si­wer­ty (µSv) – jed­na milio­no­wa albo mikro­si­wer­tach (mSv) – jed­na tysięcz­na. Mała daw­ka nie prze­kra­cza oko­ło 100 mSv.

Przykładowo, rent­gen klat­ki pier­sio­wej to daw­ka ok. 0,14 mSv, zaś mam­mo­gra­fia 2–4 mSv. Tomografia kom­pu­te­ro­wa całe­go cia­ła wią­że się z pochło­nię­ciem kil­ku­dzie­się­ciu mikro­si­wer­tów. Cały czas oddzia­łu­je na nas pro­mie­nio­wa­nie joni­zu­ją­ce, któ­re pocho­dzi z oto­cze­nia. Statystyczny Polak otrzy­mu­je rocz­nie ok. 3,30 mSv (dane: Państwowej Agencji Atomistyki), z cze­go 2,45 mSv (pra­wie 75 proc.) pocho­dzi od źró­deł naturalnych. 

Przyjmuje się, zauwa­żal­ne dla zdro­wia skut­ki napro­mie­nio­wa­nia zaczy­na­ją się przy ok. 200 mSv. Choroby popro­mien­ne zaczy­na­ją wystę­po­wać przy daw­kach rzę­du 1000 mSv czy­li jed­ne­go siwer­ta – 1 Sv. Natomiast daw­ka śmier­tel­na to oko­ło 3,5–5 Sv (przy­ję­ta w krót­kim cza­sie do godziny).

Największa elektrownia jądrowa w Europie

Elektrownia jądro­wa Zaporoże zosta­ła 3 mar­ca prze­ję­ta przez Rosjan. Nadal obsłu­gu­je ją ukra­iń­ska zało­ga i nie odno­to­wa­no uszko­dzeń sys­te­mów waż­nych dla bez­pie­czeń­stwa jądro­we­go. To naj­więk­sza elek­trow­nia jądro­wa w Europie – skła­da się z sze­ściu reak­to­rów o mocy 950 MW każdy. 

Jestem bar­dzo zanie­po­ko­jo­ny sytu­acją w Zaporożu i tym, co wyda­rzy­ło się tam w nocy. Strzelanie poci­ska­mi na tere­nie elek­trow­ni jądro­wej naru­sza fun­da­men­tal­ną zasa­dę, że fizycz­na inte­gral­ność obiek­tów jądro­wych musi być zacho­wa­na i bez­piecz­na przez cały czas

Rafael Mario Grossi, szef MAEA

Jednocześnie Ukraińcy poin­for­mo­wa­li, że sytu­acja pozo­sta­je bar­dzo trud­na. Dostęp do całe­go obiek­tu nie był moż­li­wy, więc nie prze­pro­wa­dzo­no oce­ny, czy sys­te­my bez­pie­czeń­stwa w peł­ni funkcjonują.

Czytaj tak­że: Miasto na wscho­dzie Polski sta­wia na maga­zy­ny energii

Spośród 6 blo­ków reak­to­ra elek­trow­ni blok 1 jest wyłą­czo­ny z powo­du kon­ser­wa­cji, blo­ki 2 i 3 prze­szły kon­tro­lo­wa­ne wyłą­cze­nie, blok 4 pra­cu­je na 60 proc. mocy, a blo­ki 5 i 6 są utrzy­my­wa­ne „w rezer­wie” w try­bie niskie­go pobo­ru mocy.

Sarkofag w Czarnobylu

Nieczynna elek­trow­nia jądro­wa w Czarnobylu już 24 lute­go sta­ła się polem bitwy. Rosjanie najeż­dża­jąc stre­fę wyklu­cze­nia dopro­wa­dzi­li do cza­so­we­go wzro­stu pro­mie­nio­wa­nia, poprzez naru­sze­nie cięż­ki­mi pojaz­da­mi ziemi. 

Nie uszko­dzo­no maga­zy­nów pro­mie­nio­twór­czych odpa­dów na tere­nie Czarnobylskiej Strefy Wykluczenia. Natomiast odno­to­wa­no w sys­te­mie moni­to­rin­gu radia­cyj­ne­go w tej stre­fie pod­wyż­szo­ne pozio­my pro­mie­nio­wa­nia. Prawdopodobnie były one efek­tem prze­miesz­cza­nia cięż­kich pojaz­dów i pod­nie­sie­nia w powie­trze ska­żo­ne­go pyłu z gle­by – infor­mo­wa­ła SNRIU.

Co waż­ne, prze­kro­cze­nie pozio­mu kon­tro­l­ne­go pro­mie­nio­wa­nia gam­ma było tyl­ko chwi­lo­we. Wynikało w szcze­gól­no­ści z emi­sji pro­mie­nio­wa­nia gam­ma izo­to­pu cezu (Cs-​137), któ­re­go głów­nym źró­dłem eks­po­zy­cji jest wierzch­nia war­stwa gruntu.

Bezpieczeństwo jądrowe

Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej potę­pi­ła agre­sję Rosji na Ukrainę. Rada Gubernatorów przy­ję­ła rezo­lu­cję, w któ­rej wezwa­ła Rosję do natych­mia­sto­we­go zaprze­sta­nia wszel­kich dzia­łań prze­ciw­ko Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej i innym obiek­tom jądro­wym. Wskazała, że agre­sja Rosji utrud­nia peł­ne i bez­piecz­ne pro­wa­dze­nie dzia­łań w zakre­sie wery­fi­ka­cji zabez­pie­czeń w ukra­iń­skich obiek­tach jądro­wych. Rezolucję przy­ję­to gło­sa­mi 26 – za i 2 gło­sy Rosji i Chin przeciw.

Na pół­noc od elek­trow­ni Czarnobyl, już na Białorusi, znaj­dzie­my miej­sco­wość Bragin (Brahin), gdzie pro­mie­nio­wa­nie jest wyraź­nie więk­sze. Powodem jest ska­że­nie gle­by izo­to­pem Cez-​137 – pozo­sta­łość po kata­stro­fie w Czarnobylu.