Jak zadbać o planetę? Dobre pomysły do naśladowania

Europejskie Centrum Konsumenckie przed­sta­wia prak­ty­ki zrów­no­wa­żo­ne­go roz­wo­ju z całe­go kon­ty­nen­tu euro­pej­skie­go. Naprawa sprzę­tu, sie­ciów­ki secon­dhand, uży­tecz­ne eco apli­ka­cje, dar­mo­wy trans­port publicz­ny – war­to spraw­dzić roz­wią­za­nia, któ­re pod­bi­ja­ją rynek. 

Unia Europejska posta­wi­ła sobie za cel, by Europa sta­ła się pierw­szym kon­ty­nen­tem neu­tral­nym dla kli­ma­tu do 2050 roku. Stąd pakiet dzia­łań o nazwie Europejski Zielony Ład. Ambicje te znaj­du­ją odzwier­cie­dle­nie w kon­kret­nych ini­cja­ty­wach. Istnieją tak­że licz­ne dzia­ła­nia kra­jo­we, lokal­ne, ini­cja­ty­wy pry­wat­nych przed­się­biorstw na rzecz ochro­ny śro­do­wi­ska i zrów­no­wa­żo­ne­go roz­wo­ju. Niektóre z nich reali­zu­ją wyjąt­ko­wo inno­wa­cyj­ne podej­ścia. Listę przed­sta­wia Europejskie Centrum Konsumenckie, dzia­ła­ją­ce przy Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów. 

Austria

Kraj ten wal­czy z tona­mi odpa­dów elek­tro­nicz­nych za pomo­cą bonów napraw­czych. Bony te pokry­wa­ją poło­wę kosz­tów napra­wy dla kon­su­men­tów do mak­sy­mal­nej kwo­ty 200 euro. W ten spo­sób zachę­ca oby­wa­te­li do inwe­sto­wa­nia w napra­wy zamiast wyrzu­ca­nia zepsu­tych urzą­dzeń elek­tro­nicz­nych i kupo­wa­nia nowych. Program odniósł wiel­ki suk­ces w Wiedniu, dla­te­go w 2022 roku został roz­sze­rzo­ny na cały kraj.

Belgia

W Belgii moż­na zna­leźć skle­py z uży­wa­ną odzie­żą zwa­ne „De Kringwinkel“ lub „Les Petits Riens“, któ­re znaj­du­ją się w całym kra­ju. Każdy może oddać do nich meble, przy­bo­ry kuchen­ne i inne przed­mio­ty, któ­rych już nie potrze­bu­je. Można je póź­niej nabyć po oka­zyj­nej cenie.

Bułgaria

Międzynarodowa fir­ma odzie­żo­wa dzia­ła­ją­ca w Bułgarii zachę­ca kon­su­men­tów do odda­wa­nia zuży­tych ubrań do swo­ich skle­pów. Ubrania są przyj­mo­wa­ne na miej­scu, a przed­się­bior­ca dba o to, by zosta­ły ponow­nie wyko­rzy­sta­ne lub pod­da­ne recy­klin­go­wi. Oddając sta­re ubra­nia w skle­pie, klien­ci otrzy­mu­ją kupon, któ­ry mogą zre­ali­zo­wać przy następ­nych zakupach.

Chorwacja

Chorwacka plat­for­ma inter­ne­to­wa „Burza otpa­da“ (wymia­na odpa­dów) pro­mu­je wymia­nę infor­ma­cji na temat poda­ży i popy­tu na surow­ce wtór­ne powsta­ją­ce w pro­ce­sach pro­duk­cyj­nych lub w wyni­ku pro­ce­sów gospo­da­ro­wa­nia odpa­da­mi. Projekt ten został uru­cho­mio­ny w 2017 r., i ma pośred­ni wpływ na kon­su­men­tów, ponie­waż jego celem jest ogra­ni­cze­nie skła­do­wa­nia odpa­dów i zrów­no­wa­żo­ne podej­ście do zarzą­dza­nia zaso­ba­mi pierwotnymi.

Cypr

Cypr pro­mu­je spon­so­ring moty­wa­cyj­ny na zakup nowe­go rowe­ru oraz dota­cję na napra­wę i kon­ser­wa­cję roweru.

Czechy

W ostat­nich latach w Czechach jest coraz wię­cej skle­pów spo­żyw­czych, w któ­rych kon­su­men­ci mogą kupić np. ryż, maka­ron, kawę czy her­ba­tę i popro­sić o zapa­ko­wa­nie towa­ru do przy­nie­sio­nych przez sie­bie pojemników.

Dania

„Too Good To Go“ to apli­ka­cja mobil­na opra­co­wa­na w Danii w 2015 r. w celu wal­ki z mar­no­wa­niem żyw­no­ści. Restauracje lub skle­py zamiesz­cza­ją w niej nie­sprze­da­ne reszt­ki jedze­nia lub posił­ki, któ­re w prze­ciw­nym razie by wyrzu­ci­ły. Klienci mogą spraw­dzić w apli­ka­cji, co jest dostęp­ne w ich oko­li­cy i ode­brać jedze­nie w prze­waż­nie bar­dzo przy­stęp­nych cenach. Jest to sytu­acja, w któ­rej zysku­ją zarów­no kon­su­men­ci, restau­ra­cje, jak i środowisko.

Francja

Francja zachę­ca kon­su­men­tów do wybo­ru napra­wy zamiast wymia­ny na nowy pro­dukt. Na przy­kład poprzez zawie­sze­nie rękoj­mi na czas napra­wy pro­duk­tu. Albo poprzez przy­zna­nie sze­ścio­mie­sięcz­ne­go prze­dłu­że­nia rękoj­mi, jeśli kon­su­ment zwró­ci się do przed­się­bior­cy o napra­wę produktu.

Niemcy

Dzięki nowe­li­za­cji nie­miec­kiej usta­wy o gospo­dar­ce cyr­ku­lar­nej kraj ten chce poło­żyć kres nad­pro­duk­cji, nisz­cze­niu nowych towa­rów i nie­po­trzeb­nym zwro­tom. Do tej pory, zwłasz­cza sprzęt elek­tro­nicz­ny i odzież, czę­sto tra­fia­ły do kosza na śmie­ci, mimo że były  jak nowe. W przy­szło­ści pro­du­cen­ci i sprze­daw­cy deta­licz­ni będą pono­sić więk­szą odpo­wie­dzial­ność. Będą musie­li doku­men­to­wać, co robią z nie­sprze­da­ny­mi towa­ra­mi, np. czy odda­ją je w for­mie daro­wi­zny lub odsprze­da­ją po niż­szej cenie.

Włochy

Włoska plat­for­ma NeXt-​Nuova Economia per tut­ti zapew­nia prze­gląd naj­lep­szych prak­tyk zrów­no­wa­żo­ne­go roz­wo­ju w całym kra­ju. Niezależnie od tego, czy są one reali­zo­wa­ne przez fir­my, szko­ły, gmi­ny czy start-​upy. Za pomo­cą narzę­dzia „Głosuj na swój port­fel“ zachę­ca­ją kon­su­men­tów do wzię­cia odpo­wie­dzial­no­ści i doko­ny­wa­nia świa­do­mych wybo­rów przy zakupie.

Łotwa

Kilka łotew­skich sta­cji ben­zy­no­wych zachę­ca kon­su­men­tów do przy­no­sze­nia wła­snych kub­ków do kawy wie­lo­krot­ne­go użyt­ku. Jedna z naj­więk­szych sie­ci deta­licz­nych, posia­da­ją­ca set­ki punk­tów sprze­da­ży, rów­nież sto­su­je tę prak­ty­kę. Klienci, któ­rzy przy­no­szą swój kubek, otrzy­mu­ją od 10 do 15 proc. zniż­ki na kawę. Ma to na celu zmniej­sze­nie ilo­ści zuży­tych kub­ków w kraju.

Luksemburg

Luksemburg jest pierw­szym kra­jem na świe­cie, któ­ry ofe­ru­je bez­płat­ny trans­port publicz­ny. Od 2020 roku zarów­no miesz­kań­cy, jak i tury­ści mogą po pro­stu wsko­czyć do pocią­gu, tram­wa­ju lub auto­bu­su bez koniecz­no­ści kupo­wa­nia bile­tu. Celem jest zwięk­sze­nie świa­do­mo­ści w zakre­sie mobil­no­ści przy­ja­znej dla środowiska.

Malta

Tak zwa­ny pro­gram refun­da­cji opa­ko­wań po napo­jach zachę­ca do zwro­tu jed­no­ra­zo­wych opa­ko­wań poprzez sto­so­wa­nie zwrot­nej kau­cji w wyso­ko­ści 0,10 euro. System refun­da­cji zosta­nie wdro­żo­ny na Malcie od 1 kwiet­nia 2022 roku. Ponadto na całej Malcie i w Gozo kon­su­men­ci będą mie­li do dys­po­zy­cji sieć auto­ma­tów zwrot­nych, w któ­rych będzie moż­na zwra­cać opa­ko­wa­nia po napojach.

Holandia

Pieter Pot“ z sie­dzi­bą w Rotterdamie to pierw­szy w Holandii okręż­ny super­mar­ket inter­ne­to­wy bez opa­ko­wań. Konsumenci kupu­ją pro­duk­ty luzem i otrzy­mu­ją je w szkla­nych sło­ikach za kau­cją. Zużyte sło­iki moż­na zwró­cić kie­row­cy, aby je umył i ponow­nie napeł­nił. Forbes poda­je, że super­mar­ke­ty bez opa­ko­wań mogą zaosz­czę­dzić do 20 kg pla­sti­ku na oso­bę rocznie.

Norwegia

W Norwegii ist­nie­je sys­tem kau­cji za butel­ki i pusz­ki nada­ją­ce się do recy­klin­gu. Urządzenia do recy­klin­gu znaj­du­ją się przy wej­ściu do wszyst­kich super­mar­ke­tów w Norwegii, a użyt­kow­nik otrzy­mu­je zwrot kau­cji, któ­rą zapła­cił przy zaku­pie butel­ki lub pusz­ki. W ubie­głym roku ponad 92% wszyst­kich bute­lek i puszek w Norwegii zosta­ło pod­da­nych recyklingowi.

Polska

Pracownia archi­tek­to­nicz­na z Wrocławia stwo­rzy­ła pro­jekt mobil­ne­go hote­lu zbu­do­wa­ne­go z izo­ter­micz­nej cię­ża­rów­ki chłod­ni. W pro­jek­cie wyko­rzy­sta­no nacze­py cię­ża­ró­wek, któ­re zwy­kle widu­je­my na dro­gach i któ­re do tej pory słu­ży­ły do trans­por­tu żyw­no­ści, dzię­ki cze­mu mają odpo­wied­nie wła­ści­wo­ści pozwa­la­ją­ce na utrzy­ma­nie okre­ślo­nej tem­pe­ra­tu­ry wewnątrz. Projekt zakła­da upcy­kling, czy­li zwięk­sze­nie war­to­ści mate­ria­łu i prze­kształ­ce­nie cię­ża­ró­wek chłod­ni w poko­je hotelowe.

Czytaj tak­że: Zupełnie inne nowe domy i miesz­ka­nia na wynajem

Portugalia

Rząd Portugalii uru­cho­mił pro­gram wal­ki z ubó­stwem ener­ge­tycz­nym. W ramach pro­gra­mu dofi­nan­so­wy­wa­ne są pra­ce przy domach, dzię­ki któ­rym sta­ją się one bar­dziej ener­go­osz­częd­ne. Na przy­kład izo­la­cja budyn­ku, zrów­no­wa­żo­ne ogrze­wa­nie lub popra­wa jako­ści okien i drzwi.

Słowenia

W Słowenii Centrum Ponownego Wykorzystania, orga­ni­za­cja non-​profit, pro­wa­dzi dzia­ła­nia na rzecz zrów­no­wa­żo­nej kon­sump­cji w myśl zasa­dy: redu­kuj, napra­wiaj, ponow­nie wyko­rzy­stuj. Przykładowo kon­su­men­ci bio­rą udział w napra­wie pro­duk­tu i otrzy­mu­ją infor­ma­cje nt. ich pra­wi­dło­wej konserwacji.

Szwecja

Szwecja obni­ży­ła staw­kę VAT z 25 proc. do 12 proc., jeśli cho­dzi o usłu­gi napra­wy rowe­rów, butów, wyro­bów skó­rza­nych, odzie­ży i bie­li­zny domo­wej. Rzemieślnicy mogą ofe­ro­wać napra­wy dużych urzą­dzeń elek­trycz­nych po cenach do 50 proc. niż­szych od rze­czy­wi­stych kosz­tów – róż­ni­cę pokry­wa państwo.