Problem górnictwa w całej Europie

W Polsce zmia­ny w gór­nic­twie doty­czą przede wszyst­kim Śląska, ale nie tyl­ko. W całej Europie w podob­nej sytu­acji jest aż 108 regionów. 

Unia Europejska w ramach pro­gra­mu ESPON, bada­ją­ce­go zrów­no­wa­żo­ny roz­wój regio­nów Europy, orga­ni­zu­je plat­for­mę wymia­ny doświad­czeń mię­dzy rzą­da­mi i samo­rzą­da­mi. Robi to, aby ośrod­ki gór­nic­twa, w któ­rym zagro­żo­ne jest łącz­nie 237 tys. eta­tów, naj­le­piej przy­go­to­wać do zmian. Chodzi o wspar­cie w podej­mo­wa­niu traf­nych decy­zji, przede wszyst­kim w zakre­sie inno­wa­cji, inwe­sty­cji czy roz­wo­ju przedsiębiorczości.

Do 2025 r. na Śląsku i w Małopolsce zli­kwi­do­wa­nych zosta­nie łącz­nie ponad 4000 miejsc pra­cy. Ale podob­ne reduk­cje eta­tów dotkną cze­skich Karlowych Warów, Ujścia nad Łabą i Moraw oraz nie­miec­kiej Nadrenii Północnej-​Westfalii czy Brandenburgii – Vassilen Iotzov, eks­pert ESPON.

Górnictwo w Czechach

Czechy od 2017 r. reali­zu­ją pro­gram trans­for­ma­cji gospo­dar­czej rejo­nów gór­ni­czych. – Przede wszyst­kim inwe­stu­je­my w roz­wój małych i śred­nich przed­się­biorstw, bada­nia i inno­wa­cje oraz wspar­cie dla osób poszu­ku­ją­cych pra­cy w nowych sek­to­rach gospo­dar­ki – pod­kre­śla­ją Milada Hronkova i Milos Soukup, przed­sta­wi­cie­le cze­skie­go Ministerstwa Rozwoju.

Cztery lata temu cze­ski rząd przy­jął stra­te­gię RE:START, zapew­nia­ją­cą sys­te­mo­wą i dłu­go­ter­mi­no­wą pomoc regio­nom: Karlowe Wary, Ujście nad Łabą i Morawy. 

Górnictwo w Niemczech

Odejście od węgla bru­nat­ne­go to dla regio­nów prze­my­sło­wych we Wschodnich Niemczech dru­gie – po zjed­no­cze­niu kra­ju – tak prze­ło­mo­we i budzą­ce wie­le obaw wyda­rze­nie. Choć sku­tecz­ne dzia­ła­nia na rzecz kli­ma­tu mają zasięg glo­bal­ny i ponadna­ro­do­wy, to nie nale­ży zapo­mi­nać, że ich skut­ki będą widocz­ne głów­nie na pozio­mie regio­nal­nym – wska­zu­je Kathrin Schneider, sze­fo­wa kan­ce­la­rii pre­mie­ra Brandenburgii. 

Brandenburgia posta­wi­ła więc na inwe­sty­cje w nisko­emi­syj­ne przed­się­bior­stwa, w tym m.in. roz­bu­do­wę zakła­du napraw­cze­go Deutsche Bahn czy stwo­rze­nie nowej elek­trow­ni wyko­rzy­stu­ją­cej odna­wial­ne źró­dła energii.

Fundusz Sprawiedliwej Transformacji

Na wspar­cie takich regio­nów jak nie­miec­kie Łużyce, pol­ski Śląsk czy cze­skie Morawy pój­dą środ­ki z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (JTF – ang. Just Transition Fund). W sumie to 17,5 mld euro. To wła­śnie te środ­ki te mają pomóc pań­stwom człon­kow­skim w wyga­sza­niu prze­my­słu cięż­kie­go i inwe­sto­wa­niu w odna­wial­ne źró­dła ener­gii. Oczywiście, naj­więk­szy stru­mień pie­nię­dzy popły­nie do regio­nów, któ­rych gospo­dar­ka opar­ta jest dziś na wydo­by­ciu i prze­twa­rza­niu węgla. 

Wśród trzech głów­nych fila­rów JTF są nastę­pu­ją­ce działania:

• wspie­ra­nie dzia­łal­no­ści B+R poprzez inwe­sty­cje w pro­jek­ty badaw­cze oraz wspie­ra­nie trans­fe­ru zaawan­so­wa­nych technologii;
• inwe­sty­cje pro­duk­cyj­ne w MŚP, w tym przed­się­bior­stwa typu star­tup, pro­wa­dzą­ce do dywer­sy­fi­ka­cji gospo­dar­czej i restruk­tu­ry­za­cji ekonomicznej; 
• wspar­cie w two­rze­niu nowych firm m.in. poprzez inku­ba­to­ry przed­się­bior­czo­ści i usłu­gi kon­sul­tin­go­we oraz pod­no­sze­nie bądź zmia­na kwa­li­fi­ka­cji pra­cow­ni­ków, jak rów­nież pomoc w zna­le­zie­niu pracy.

JTF jest instru­men­tem wdra­ża­nia „Zielonego Ładu”, któ­re­go celem jest osią­gnię­cie neu­tral­no­ści kli­ma­tycz­nej do 2050 roku.