Lepsze powietrze w Polsce, ale do ideału daleko

Rząd zamie­rza zak­tu­ali­zo­wać Krajowy Program Ochrony Powietrza. Stan powie­trza się popra­wia, ale nie na tyle, by moż­na było powie­dzieć, że oddy­cha­my czy­stym powie­trzem. Co zamie­rza robić? Będą dota­cje na wymia­nę ogrze­wa­nia i na czy­sty trans­port. Rozczarowane mogą być nato­miast oso­by budu­ją­ce domy jed­no­ro­dzin­ne, ponie­waż dofi­nan­so­wa­nie do pomp cie­pła w nowych domach nie jest wymie­nio­ne w doku­men­cie. Są za to pla­ny na dota­cje do wymia­ny pie­ców w domach wielorodzinnych. 

Celem KPOP jest dopro­wa­dze­nie sta­nu powie­trza w Polsce do stan­dar­du odpo­wia­da­ją­ce­go nor­mom kra­jo­wym, unij­nym, a w dal­szej per­spek­ty­wie – reko­men­do­wa­nym przez Światową Organizację Zdrowia. Prawda jest taka, że teraz jeste­śmy jesz­cze od tego bar­dzo dale­ko. W zde­cy­do­wa­nej więk­szo­ści stref w latach 2018–2020 odno­to­wa­no prze­kro­cze­nia pozio­mów dopusz­czal­nych i doce­lo­wych przy­naj­mniej dla jed­ne­go zanie­czysz­cze­nia. Mamy teraz 45 stref oraz 286 sta­cji pomia­ro­wych, na któ­rych znaj­du­je się 2049 sta­no­wisk. Dobra wia­do­mość jest taka, że wyraź­nie spa­da licz­ba stref z prze­kro­cze­nia­mi i doty­czy to głów­nie pyłu PM10. 

Czym zanieczyszczone jest powietrze 

Duży pro­blem jest z pyłem. Poziomy PM 2,5 w 2020 roku był prze­kro­czo­ny są w 14 stre­fach, nato­miast PM 10 – w 16 stre­fach. To jed­nak benzo(a)piren bije wszel­kie rekord, ponie­waż w 39 stre­fach zano­to­wa­no prze­kro­cze­nia zanie­czysz­czeń tą rako­twór­czą substancją. 

Skąd ten pro­blem? Głównie z domo­wych komi­nów i spa­la­nia w domo­wych pie­cach, kotłach czy komin­kach drew­na i węgla. Jak się oka­zu­je, węgiel odpo­wia­da wciąż za jed­ną czwar­tą indy­wi­du­al­ne­go ogrze­wa­nia w w mia­stach. W 2030 roku ma to być już zero.

Procesowi spa­la­nia paliw w źró­dłach spa­la­nia o małej mocy towa­rzy­szy emi­sja m.in. takich sub­stan­cji jak pyły, tlen­ki azo­tu, dwu­tle­nek siar­ki, tlen­ki węgla, meta­le ciężkie.

Z kolei trans­port jest głów­nym źró­dłem zanie­czysz­cze­nia tlen­kiem azo­tu. W dodat­ku emi­sja tego gazu szyb­ko rośnie. 

Co planuje rząd?

Głównym źró­dłem zanie­czysz­czeń są sys­te­my ogrze­wa­nia sto­so­wa­ne przez Polaków. Będą więc dota­cje do wymia­ny pie­ców z pro­gra­mu Czyste Powietrze. Kolejny pro­gram na 2 mld zł wpro­wa­dzi w przy­szłym roku dota­cje do wymia­ny pie­ców w domach wie­lo­ro­dzin­nych, ale apli­ko­wać o te pie­nią­dze będą gmi­ny. Nie wspo­mi­na się nato­miast o pro­gra­mie Moje Ciepło, w któ­rym mia­ły być dostęp­ne dota­cje do pomp cie­pła w nowych domach. 

Do tego będą dota­cje do czy­ste­go trans­por­tu i punk­tów łado­wa­nia aut elek­trycz­nych. Pod tym wzglę­dem doku­ment więc nie zaskakuje.

Czytaj tak­że: Powszechne dofi­nan­so­wa­nie do pomp cie­pła ruszy w 2021 roku?

Ciekawą ini­cja­ty­wą jest pro­po­zy­cja obli­ga­to­ryj­ne­go podej­mo­wa­nia uchwał anty­smo­go­wych w miej­sco­wo­ściach, gdzie powie­trze jest zanie­czysz­czo­ne. To pro­po­zy­cja Komisji Europejskiej. Z dru­giej stro­ny przy sła­bej sie­ci pań­stwo­we­go moni­to­rin­gu powie­trza trud­no będzie jasno usta­lić, gdzie i w jakim stop­niu jakość powie­trze kuleje. 

Pozostaje mieć jesz­cze nadzie­ję, że edu­ka­cja eko­lo­gicz­na, pro­wa­dzo­na przez rząd i fir­my ener­ge­tycz­ne, przy­nie­sie coraz lep­sze wyniki.