Prawdziwa czekolada ma swoją gorzką cenę

Prawdziwa cze­ko­la­da w PRL‑u była rzad­ką odro­bi­ną przy­jem­no­ści. Polskie mar­ki prze­rwa­ły, ale moc­no się zmie­ni­ły. Nie zda­je­my sobie też spra­wy, jak powsta­je cze­ko­la­da, któ­rą teraz kupujemy. 

Europa jest naj­więk­szym eks­por­te­rem sło­dy­czy wytwa­rza­nych z kakao na świe­cie i odpo­wia­da za ponad 76% świa­to­wej sprze­da­ży tego pro­duk­tu. W tym zesta­wie­niu Polska zaj­mu­je czwar­te miej­sce. Wielu kon­su­men­tów nie zda­je sobie jed­nak spra­wy z tego, że praw­dzi­wa cze­ko­la­da, jaką zna­my, ma przed sobą nie­pew­ną przy­szłość i w naj­bliż­szym cza­sie może stać się rzad­kim luk­su­so­wym towa­rem (Fairtrade Foundation, 2021 r.). 

Przemysł czekoladowy jest słodko-gorzki

Według danych Fundacji Fairtrade Polska aż 60 proc. zia­ren kakao na świa­to­wym ryn­ku pocho­dzi z Ghany i Wybrzeża Kości Słoniowej. Uprawy kon­cen­tru­ją się na małym pasie w pro­mie­niu 10 stop­ni od rów­ni­ka, ponie­waż jest tam wystar­cza­ją­co gorą­co i wil­got­no, by ziar­na mogły się rozwijać. 

Uprawa kakao to źró­dło utrzy­ma­nia dla 5,5 milio­na rol­ni­ków i oko­ło 40 milio­nów zatrud­nio­nych na plan­ta­cjach pra­cow­ni­ków najemnych. 

Fairtrade Foundation

Praca ta jest nie­zwy­kle wyma­ga­ją­ca – kaka­ow­ce są deli­kat­ne i wraż­li­we na zmia­ny kli­ma­tycz­ne. Rolnicy muszą przez to chro­nić drze­wa przed zbyt sil­nym dzia­ła­niem wia­tru i pro­mie­nia­mi sło­necz­ny­mi, jak rów­nież przed szkod­ni­ka­mi i chorobami.

Niestety prze­cięt­ny rol­nik, zaj­mu­ją­cy się upra­wą kakao, zara­bia mniej niż 1 dola­ra dzien­nie. Takie docho­dy nie pozwa­la­ją kupo­wać nowe­go sprzę­tu czy brać udzia­łu w szko­le­niach na temat nowych metod upraw, któ­re pomo­gły­by zwięk­szyć przy­cho­dy. Dodatkowo śred­ni wiek rol­ni­ków upra­wia­ją­cych kakao wyno­si obec­nie ponad 50 lat, ponie­waż młod­sze poko­le­nie nie jest zain­te­re­so­wa­ne tym zaję­ciem z powo­du niskich docho­dów (Fairtrade Foundation, 2020 r.). Oprócz tego w sek­to­rze kaka­owym codzien­no­ścią są nie­rów­ne trak­to­wa­nie płci czy pra­ca dzie­ci. Jak temu przeciwdziałać?

Otwartość na sprawiedliwe wybory

Trudna sytu­acja rol­ni­ków z glo­bal­ne­go Południa zmu­sza do podej­mo­wa­nia kon­kret­nych dzia­łań. Fairtrade to sys­tem cer­ty­fi­ka­cji, któ­ry dzia­ła w rejo­nach, gdzie upra­wia się m.in. kakao. Powstał po to, by wspie­rać lokal­ną przed­się­bior­czość. Oznacza to zapew­nie­nie rol­ni­kom środ­ków utrzy­ma­nia, uczci­wych cen i sta­bil­nych warun­ków eks­por­tu towa­rów, a tak­że po to, by dbać o śro­do­wi­sko. Jak to dzia­ła? Rolnicy zrze­sze­ni w spół­dziel­niach z cer­ty­fi­ka­tem Fairtrade otrzy­mu­ją za swo­je plo­ny usta­lo­ną cenę mini­mal­ną, któ­ra pokry­wa kosz­ty m.in. zrów­no­wa­żo­nej pro­duk­cji kakao. Ponadto, otrzy­mu­ją pre­mię. Mają więc pie­nią­dze na inwe­sto­wa­nie w pod­no­sze­nie jako­ści i wydaj­no­ści upraw. Ponadto pre­mia czę­ścio­wo idzie na pro­jek­ty roz­wo­jo­we, z któ­rych korzy­sta­ją całe społeczności.

Czytaj tak­że: Czekolada nam się kończy 

Wbrew pozo­rom pro­du­cen­ci kakao i my, kupu­ją­cy wyro­by cze­ko­la­do­we, mamy wie­le wspól­ne­go. Rolnicy z kra­jów glo­bal­ne­go Południa tak­że chcą otrzy­my­wać god­ne wyna­gro­dze­nie za swo­ją pra­cę, inwe­sto­wać w roz­wój swo­ich gospo­darstw oraz móc zapew­nić przy­szłość swo­im dzie­ciom. Na pierw­szy rzut oka każ­da cze­ko­la­da na pół­kach skle­po­wych wyglą­da tak samo. Obecnie kon­su­men­ci czę­sto porów­nu­ją je pod kątem skła­du. Warto jed­nak rów­nież zwró­cić uwa­gę na to, czy kakao, będą­ce jed­nym ze skła­do­wych pro­duk­tu, zosta­ło pozy­ska­ne na zasa­dach Fairtrade. To wia­do­mość dla nas-​konsumentów, że plan­ta­to­rzy, któ­rzy upra­wia­li kakao, otrzy­ma­li bar­dziej spra­wie­dli­wą cenę za swo­ją pracę.

Prawdziwa czekolada to nie tylko kakao

Wśród coraz więk­szej licz­by kon­su­men­tów, w tym rów­nież Polski, zna­czą­co wzra­sta prze­ko­na­nie o wpły­wie świa­do­mych decy­zji zaku­po­wych na zacho­wa­nia firm. Według ostat­nich badań, od przed­się­biorstw coraz bar­dziej wyma­ga się spra­wie­dli­we­go wyna­gra­dza­nia i uczci­we­go trak­to­wa­nia pra­cow­ni­ków. Dodatkowo 57 proc. bada­nych twier­dzi, że jest goto­wych zapła­cić wię­cej za pro­duk­ty i mar­ki, któ­re dzia­ła­ją na rzecz popra­wy sytu­acji śro­do­wi­sko­wej i spo­łecz­nej (bada­nie Globe Scan na zle­ce­nie Fairtrade International, 2021 r.).

Warto zazna­czyć, że choć w ostat­nich mie­sią­cach w kra­ju wzro­sły ceny wie­lu pro­duk­tów, to nie znie­chę­ca to kon­su­men­tów do kupo­wa­nia praw­dzi­wej cze­ko­la­dy. Za cze­ko­la­dę wytwa­rza­ną na zasa­dach fair trze­ba zapła­cić wię­cej niż za podob­ne sło­dy­cze bez certyfikatu.

Wyższa cena pro­duk­tów jest do pew­ne­go stop­nia pochod­ną pła­ce­nia wyż­szej ceny za kakao w sku­pie. Dodatkowo rol­ni­cy otrzy­mu­ją tzw. pre­mię Fairtrade, któ­rą prze­zna­cza­ją m.in. na opie­kę medycz­ną czy szkolenia.

Zbigniew Szalbot, czło­nek zarzą­du Fairtrade Polska

Świadomość kon­su­men­tów prze­kła­da się na ryn­ko­we wyni­ki. W 2020 roku sprze­daż hur­to­wa net­to pro­duk­tów z kakao z cer­ty­fi­ka­tem Fairtrade osią­gnę­ła w Polsce war­tość 424 mln złotych.