Uziemieni. Nie tylko górnicy chcą sprawiedliwej transformacji

Ogłoszone w pią­tek roz­mro­że­nie kil­ku branż spra­wia, że myśli­my o tym, czy wró­ci­my do świa­ta sprzed pan­de­mii COVID-​19? W lot­nic­twie odpo­wiedź brzmi: nie. Loty spa­dły o kil­ka­dzie­siąt pro­cent i nic nie wska­zu­je na to, by nagle mia­ły odbić.

Branża jest w głę­bo­kim kry­zy­sie, a przy­szły wzrost w tym sek­to­rze stoi pod zna­kiem zapy­ta­nia ze wzglę­du na roz­wój wide­okon­fe­ren­cji i rosną­cy nie­po­kój zwią­za­ny z kry­zy­sem klimatycznym. 

Ta zmia­na pole­ga na tym, że pan­de­mia COVID-​19 zatrzy­ma­ła loty biz­ne­so­we, któ­re typo­wo gene­ro­wa­ły 60–70 proc. przy­cho­dów linii lot­ni­czych (choć tyl­ko 12 proc. pasa­że­rów). Biznes zaadap­to­wał się do spo­tkań onli­ne, a tak­że jest chęt­ny do cię­cia kosz­tów. Bill Gates prze­wi­du­je, że znik­nie ponad poło­wa ruchu biz­ne­so­we­go.

Co robią związki zawodowe 

Rządy wyda­ły w zeszłym roku miliar­dy na wspar­cie linii lot­ni­czych i są pod pre­sją, aby dać jesz­cze wię­cej w tym roku – choć rów­no­cze­śnie linie lot­ni­cze zwal­nia­ją tysią­ce pra­cow­ni­ków. W tym kon­tek­ście, związ­ki zawo­do­we łączą siły z akty­wi­sta­mi kli­ma­tycz­ny­mi. Domagają się, aby wszy­scy zwol­nie­ni pra­cow­ni­cy lot­nic­twa mie­li zapew­nio­ne miej­sca pra­cy, w któ­rych wyko­rzy­sta­ją swo­je umie­jęt­no­ści w sek­to­rach nisko­emi­syj­nych. Chcą, aby prio­ry­te­tem dla rzą­dów sta­ło się two­rze­nie miejsc pra­cy w bar­dziej zrów­no­wa­żo­nym sek­to­rze podró­ży i tury­sty­ki, a nie tyl­ko rato­wa­nie udzia­łow­ców obec­ne­go, nie­zrów­no­wa­żo­ne­go mode­lu biznesowego.

Model spra­wie­dli­wej trans­for­ma­cji, któ­ry obec­nie wyku­wa się w pol­skich regio­nach węglo­wych, w nie­da­le­kiej przy­szło­ści sta­nie się punk­tem odnie­sie­nia dla innych wyso­ko­emi­syj­nych sek­to­rów sto­ją­cych przed wiel­ką zmia­ną, w tym dla lot­nic­twa – Izabela Zygmunt, Polska Zielona Sieć.

Doświadczenia górników

Z doświad­czeń regio­nów węglo­wych moż­na już teraz wycią­gnąć kil­ka wnio­sków dla lot­nic­twa. – Po pierw­sze: im wcze­śniej uświa­do­mi­my sobie nie­uchron­ność zmia­ny, tym wię­cej będzie cza­su na jej dobre przy­go­to­wa­nie i więk­sze będą szan­se, że uda się ten pro­ces prze­pro­wa­dzić bez więk­szych tur­bu­len­cji. Po dru­gie: tak fun­da­men­tal­nych zmian nie da się ani zade­kre­to­wać z góry, ani zosta­wić ich wła­snej oddol­nej dyna­mi­ce, licząc, że z cha­osu coś się w koń­cu wyło­ni – mówi Zygmunt.

Koniec z emi­sja­mi. Przykład, jak to moż­na zrobić

Jak doda­je, potrzeb­na jest zarów­no jasna i reali­stycz­na stra­te­gicz­na wizja przy­szłe­go kształ­tu i roli lot­nic­twa w gospo­dar­ce, w tym roli naro­do­we­go prze­woź­ni­ka. Do tego otwar­ty dia­log z pra­cow­ni­ka­mi sek­to­ra, jego pod­do­staw­ca­mi i przed­sta­wi­cie­la­mi innych branż obec­nie zależ­nych od lot­nic­twa, takich jak tury­sty­ka. W ten dia­log muszą być rów­nież zaan­ga­żo­wa­ni przed­sta­wi­cie­le branż, któ­re przej­mą dotych­cza­so­we funk­cje lot­nic­twa – i część jego pra­cow­ni­ków. W Polsce ozna­cza to przede wszyst­kim przed­sta­wi­cie­li sek­to­ra kolejowego.

Przyszłość bez emisji

Zakłada, że jakąś część lot­nic­twa uda się prze­sta­wić na napęd zero­emi­syj­ny, wyko­rzy­stu­ją­cy wodór lub pali­wa syn­te­tycz­ne pro­du­ko­wa­ne z wyko­rzy­sta­niem ener­gii z odna­wial­nych źró­deł. Do osią­gnię­cia neu­tral­no­ści kli­ma­tycz­nej to zde­cy­do­wa­nie nie wystarczy. 

Priorytetem musi być głę­bo­kie ogra­ni­cze­nie licz­by lotów, a samo­lo­tów też powin­no po pro­stu być mniej. Ostatni rok nauczył nas, że w więk­szo­ści przy­pad­ków spo­tka­nia służ­bo­we z ludź­mi z całe­go świa­ta może­my odby­wać onli­ne. Wypoczywać też może­my bli­żej domu – Urszula Stefanowicz, Koalicja Klimatyczna.

Według paneu­ro­pej­skie­go son­da­żu Europejskiego Banku Inwestycyjnego, 74 proc. Europejczyków mówi, że po pan­de­mii COVID-​19 będą latać mniej .

Loty w tarapatach

Sektor lot­ni­czy jest jed­nym z naj­bar­dziej dotknię­tych pan­de­mią COVID-​19. W 2020 r licz­ba pasa­że­rów linii lot­ni­czych glo­bal­nie spa­dła o ponad 60 proc. Oznacza to ogrom­ne kło­po­ty finan­so­we dla więk­szo­ści ope­ra­to­rów, w tym tak­że nasze­go naro­do­we­go prze­woź­ni­ka – LOT‑u – któ­ry w zeszłym roku odno­to­wał spa­dek licz­by pasa­że­rów rzę­du 80 proc. 

LOT w grud­niu 2020 roku otrzy­mał on 2,8 mld zł pomo­cy publicz­nej. To kolej­na pomoc ze środ­ków publicz­nych na prze­strze­ni ostat­nich lat. Prawdopodobnie tak­że nie ostat­nia, bio­rąc pod uwa­gę fakt, iż według dostęp­nych pro­gnoz odbu­do­wa licz­by prze­wo­zów pasa­żer­skich w sek­to­rze lot­ni­czym potrwa co naj­mniej kil­ka lat – dr Jakub Zawieska WiseEuropa.

Jak doda­je, jed­no­cze­śnie trze­ba mieć świa­do­mość, że LOT i spół­ki zależ­ne peł­nią istot­ną rolę w pol­skiej gospo­dar­ce. Sektor lot­ni­czy zatrud­nia bez­po­śred­nio 67 tysię­cy osób (pośred­nio pra­wie 180 tysię­cy). Jego pra­cow­ni­cy powin­ni móc liczyć na pomoc w cza­sach pan­de­mii COVID-​19, podob­nie jak przed­sta­wi­cie­le innych branż. 

Ile emisji generują loty

Lotnictwo, jeże­li by było pań­stwem, mie­ści­ło­by się w gro­nie 10 naj­więk­szych emi­ten­tów CO2 – z emi­sja­mi rocz­ny­mi powy­żej 900 mln ton CO2 rocz­nie (2018) i rosły przed pan­de­mią o 5.7 proc rocz­nie.

Odpowiedzialność za emi­sje z lot­nic­twa pono­si nie­wiel­ka gru­pa zamoż­nych ludzi – 1% popu­la­cji świa­ta odpo­wia­da za poło­wę emi­sji z lot­nic­twa. 80 proc. lud­no­ści świa­ta nigdy nie lecia­ło samolotem.