Czy łosoś jest zdrowy? Sprawdź, co na to uczeni

Owoce morza i ryby są zgod­nie zale­ca­ne przez leka­rzy i die­te­ty­ków jako waż­ny ele­ment zdro­wej die­ty. To głów­nie ze wzglę­du na zawar­tość kwa­sów tłusz­czo­wych omega‑3. Jednocześnie, w związ­ku z coraz więk­szym ska­że­niem śro­do­wi­ska, ostrze­ga­ją przed nad­mier­nym spo­ży­ciem nie­któ­rych gatunków. 

Jak bardzo są zdrowe ryby

Wielonienasycone kwa­sy tłusz­czo­we z rodzi­ny omega‑3 są nie­zbęd­ne do pra­wi­dło­we­go roz­wo­ju w okre­sie pre- i post­na­tal­nym oraz do zapew­nie­nia zdro­wia w wie­ku póź­niej­szym. Tłuste ryby mor­skie są pod­sta­wo­wym źró­dłem omega‑3, przede wszyst­kim kwa­su DHA. EPA to kolej­ny kwas tłusz­czo­wy z tej rodziny.

W nor­mach żywie­nia dla popu­la­cji pol­skiej, opra­co­wa­nych przez Narodowy Instytutu Zdrowia Publicznego-​Państwowy Zakład Higieny (NIZP-​PZH), spo­ro miej­sca poświę­co­no kwe­stii spo­ży­cia ryb i owo­ców morza. Ale nie tyl­ko w kon­tek­ście ich walo­rów odżyw­czych, lecz tak­że i zagro­żeń dla zdro­wia, wyni­ka­ją­cych z ich nad­mier­ne­go spo­ży­cia, w związ­ku z poten­cjal­nym skażeniem. 

Specjaliści zale­ca­ją regu­lar­ne spo­ży­wa­nie ryb co naj­mniej dwa razy w tygodniu. 

Ryby są rów­nież dobrym źró­dłem m.in. wyso­kiej jako­ści biał­ka oraz wita­min z gru­py B, a ryby mor­skie sta­no­wią dodat­ko­wo cen­ne źró­dło jodu i wita­min roz­pusz­czal­nych w tłusz­czach (A i D). 

Ryby zanieczyszczone metalami 

Niestety, postę­pu­ją­ce zanie­czysz­cze­nie śro­do­wi­ska natu­ral­ne­go nega­tyw­nie odbi­ja się na jako­ści zdro­wot­nej ryb i owo­ców morza. W efek­cie ryby i owo­ce morza mogą być zanie­czysz­czo­ne meta­la­mi cięż­ki­mi, m.in. rtę­cią, kad­mem, oło­wiem. Do tego docho­dzą zanie­czysz­cze­nia orga­nicz­ne, przede wszyst­kim diok­sy­ny i poli­chlo­ro­wa­ne bife­ny­le o dzia­ła­niu podob­nym do diok­syn (dl-​PCB). Maksymalne pozio­my zanie­czysz­czeń w rybach regu­lu­ją przepisy.

Eksperci NIZP-​PZH pod­kre­śla­ją, że z tego wzglę­du ist­nie­je koniecz­ność ogra­ni­cza­nia spo­ży­cia ryb pocho­dzą­cych z akwe­nów wod­nych o wyso­kim stop­niu zanie­czysz­cze­nia meta­la­mi cięż­ki­mi oraz gatun­ków ryb dra­pież­nych. Ostrzeżenie to jest szcze­gól­nie istot­ne dla kobiet w cią­ży, kobiet kar­mią­cych pier­sią i małych dzie­ci (tzw. grup wraż­li­wych). Nie zna­czy to wca­le, że tu oso­by powin­ny prze­stać jeść ryby i owo­ce morza. Korzyści zdro­wot­ne spo­ży­wa­nia umiar­ko­wa­nych ilo­ści prze­wa­ża­ją nad ryzykiem.

Biorąc pod uwa­gę stwier­dza­ny w Polsce poziom mety­lor­tę­ci i diok­syn, więk­szość ryb i pro­duk­tów ryb­nych moż­na spo­ży­wać w ilo­ściach prze­kra­cza­ją­cych 1 kg tygodniowo. 

Wyjątek od tej regu­ły sta­no­wią m.in. łosoś, szprot, śledź, a tak­że sar­dyn­ka, któ­rych spo­ży­cie w cią­gu tygo­dnia powin­no być ograniczone. 

Jakie ryby jeść?

NIZP-​PZH opu­bli­ko­wał listę gatun­ków zale­ca­nych, dopusz­czal­nych, nie­za­le­ca­nych dla grup wraż­li­wych. Zalecane są m.in.: łosoś nor­we­ski (hodow­la­ny), pstrąg (hodow­la­ny), dorsz, makre­la atlan­tyc­ka, morsz­czuk, homar, kała­mar­ni­ca, krab, a tak­że kre­wet­ki. Na liście gatun­ków dopusz­czal­nych są m.in.: karp, hali­but, okoń, żab­ni­ca i śledź. 

Jeśli cho­dzi o gatun­ki nie­za­le­ca­ne, to war­to wymie­nić m.in. miecz­ni­ka, reki­na, makre­lę kró­lew­ską, tuń­czy­ka, węgo­rza ame­ry­kań­skie­go, szczu­pa­ka, pan­gę i tilapię. 

Jak wyni­ka z opra­co­wa­nia NIZP-​PZH, ryby i owo­ce morza nale­ży spo­ży­wać regu­lar­nie. Trzeba jed­nak baczyć na to, aby nie jeść zbyt dużych ilo­ści ryb pocho­dzą­cych z Morza Bałtyckiego, dużych ryb dra­pież­nych. Lepiej uni­kać pro­duk­tów ryb­nych wędzo­nych i głę­bo­ko przetworzonych. 

Przewodnik

Są też kon­kret­ne przy­kła­do­we por­cje wybra­nych gatun­ków ryb i pro­duk­tów ryb­nych, któ­re może zjeść tygo­dnio­wo doro­sły czło­wiek, aby nie prze­kro­czyć okre­ślo­nej przez eks­per­tów EFSA (Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności) tzw. tym­cza­so­wej tole­ro­wa­nej daw­ki pobra­nia (PTWI), w odnie­sie­niu do diok­syn i diok­sy­no­po­chod­nych poli­chlo­ro­wa­nych bifenyli: 

• Szprot wędzo­ny: 120 g
• Łosoś bał­tyc­ki: oko­ło 105 g
• Sardynka w ole­ju: 330 g
• Śledź bał­tyc­ki: oko­ło 400 g
• Łosoś nor­we­ski wędzo­ny: 575 g
• Marynowane pła­ty śle­dzio­we: 475 g
• Makrela wędzo­na: ponad 1 kg
• Tuńczyk w ole­ju: ponad 2 kg
• Sola: ponad 32 kg
• Mintaj: ponad 67 kg.