Emisje CO2 na świecie spadają

W ostat­nich latach emi­sje CO2 rosły wol­niej, co może być po czę­ści rezul­ta­tem poli­ty­ki kli­ma­tycz­nej. Pięć lat temu przy­ję­to poro­zu­mie­nie pary­skie, któ­re za cel sta­wia ogra­ni­cze­nie glo­bal­ne­go wzro­stu tem­pe­ra­tu­ry poni­żej 2 stop­ni Celsjusza, moż­li­wie 1,5 stop­nia. To poziom, któ­ry pozwa­la bez­piecz­nie patrzeć w przy­szłość i ogra­ni­czyć kata­stro­fal­ne skut­ki zmian klimatu. 

Rocznie świat powi­nien zmniej­szać emi­sje o 1–2 giga­to­ny (Gt) dwu­tlen­ku węgla, by zre­ali­zo­wać poro­zu­mie­nie pary­skie. To oko­ło 6–8 proc. rocz­nie. W tym roku to się może udać.

Czy to już działa?

Ten rok jest wyjąt­ko­wy. Pandemia Covid-​19 spo­wo­do­wa­ła zatrzy­ma­nie żywio­ło­we­go roz­wo­ju gospo­da­rek, spa­dło zapo­trze­bo­wa­nie na ener­gię i pali­wa, ponie­waż kupu­je­my i podró­żu­je­my mniej. Emisje CO2 ze spa­la­nia paliw kopal­nych są mniej­sze w tym roku o nie­mal 7 proc. To naj­więk­szy spa­dek w histo­rii. Najbardziej przy­czy­nił się do tego transport. 

Według pro­gnoz, w tym roku wyni­kiem spa­la­nia paliw kopal­nych będzie ok. 34 Gt dwu­tlen­ku węgla, a wraz z emi­sja­mi powo­do­wa­ny­mi przez całą dzia­łal­ność czło­wie­ka (prze­mysł, rol­nic­two, wyci­na­nie lasów) będzie to 39 Gt. Mówimy tu tyl­ko o dwu­tlen­ku węgla, nie o innych gazach cie­plar­nia­nych. Uczeni two­rzą mode­le, tabel­ki i pró­bu­ją obli­czać kon­kret­ne dane. Wynika z nich, że po wio­sen­nym ogrom­nym spad­ku emi­sji, teraz wszyst­ko „wra­ca do nor­my“ i to mimo trwa­ją­cych w nie­któ­rych kra­jach restrykcjach. 

Znaczna część świa­ta prze­ży­wa teraz dru­gą falę pan­de­mii COVID-​19, ale dzien­ne emi­sje nie aż tak bar­dzo pod­czas dru­giej fali, jak pod­czas pierw­szej – Glen Peters, dyrek­tor badaw­czy w CICERO Centrum Międzynarodowych Badań Klimatu w Norwegii, czło­nek Global Carbon Project.

Z punk­tu widze­nia kli­ma­tu, nie ma zna­cze­nia czy spa­da­ją emi­sje w Chinach, Stanach Zjednoczonych, Indiach czy Unii Europejskiej. Ale dla poli­ty­ków jest to waż­ne. Warto się więc przyj­rzeć bli­żej, jak to wyglą­da w poszcze­gól­nych regionach. 

Emisje wyprowadziły się z Europy? 

Największe spad­ki w 2020 r. wystą­pi­ły w Stanach Zjednoczonych, gdzie emi­sje CO2 spa­dły o 12 proc., w Unii Europejskiej o 11 proc. Polska jest w tym gro­nie, choć nie widzia­łam dokład­nych danych, to praw­do­po­dob­nie nasze reduk­cje będą bli­sko śred­niej świa­to­wej i wynio­są ok. 7 proc.

Indie rów­nież odno­to­wa­ły duży spa­dek o 9 proc. Szacuje się jed­nak, że w Chinach to zale­d­wie 1,7 proc. 

Chiny są naj­więk­szym emi­ten­tem dwu­tlen­ku węgla na świe­cie – odpo­wia­da­ją za 27 proc. cał­ko­wi­tych emi­sji. Chiny były pierw­szym kra­jem, w któ­rym nastą­pi­ła cał­ko­wi­ta blo­ka­da dzia­łal­no­ści po wykry­ciu COVID-​19, ale też pierw­szym kra­jem, któ­ry wyszedł z naj­po­waż­niej­szych restryk­cji. Pod koniec roku po reduk­cjach emi­sji może już nie być śla­du. Chiny rocz­nie emi­tu­ją 10 Gt CO2, tyle co razem USA (nie­ca­łe 5), UE i Indie. 

Emisje CO2 spadły ale…

Kiedy zaczę­ło się odbi­cie gospo­dar­cze po kry­zy­sie finan­so­wym z 2008 r., emi­sje CO2 rosły rekor­do­wo. Naukowcy oba­wia­ją się, że może to nastą­pić rów­nież i teraz. 

Dzienne glo­bal­ne emi­sje pod koniec 2020 r. Zbliżają się obec­nie do pozio­mów podob­nych do tych z 2019 r., Mimo że w wie­lu kra­jach nadal obo­wią­zu­ją róż­ne ograniczenia

Jest za wcze­śnie, aby stwier­dzić, jak będzie w przy­szłym roku. Najważniejsze będą dzia­ła­nia pobu­dza­ją­ce świa­to­wą gospo­dar­kę. Powinien to być zie­lo­ny roz­wój, bez wspie­ra­nia paliw kopal­nych. Widać już jed­nak, że ten sce­na­riusz będzie nie­zwy­kle trud­ny w reali­za­cji. Oparte na pali­wach kopal­nych bran­że moc­no wal­czą o wspar­cie, ponie­waż to one wła­śnie ucier­pia­ły na kry­zy­sie. Politycy, tak­że euro­pej­scy, nie ode­tną cał­ko­wi­cie tych branż od wspar­cia. Natomiast świat finan­sów zaczy­na dostrze­gać zyski z inwe­sty­cji w odna­wial­ne źró­dła ener­gii, tyl­ko że jed­no­cze­śnie poży­cza pie­nią­dze na wyso­ki pro­cent tam, gdzie jesz­cze wyko­rzy­stu­je się ropę i gaz. 

Zachęty, któ­re poma­ga­ją przy­spie­szyć wdra­ża­nie samo­cho­dów elek­trycz­nych i ener­gii odna­wial­nej oraz wspie­ra­ją ruch pie­szych i rowe­ro­wych w mia­stach, są szcze­gól­nie aktu­al­ne, bio­rąc pod uwa­gę głę­bo­kie per­tur­ba­cje zaob­ser­wo­wa­ne w tym roku w sek­to­rze trans­por­tu – Corinne Le Quéré, pro­fe­sor nauko­wy Towarzystwa Królewskiego w Szkole Nauk o Środowisku Uniwersytetu Wschodniej Anglii

Czy temperatury spadną? 

Tegoroczny wyjąt­ko­wy spa­dek glo­bal­nej emi­sji ma zni­ko­my wpływ na stę­że­nie w atmos­fe­rze, gdzie gazy cie­plar­nia­ne gro­ma­dzi­ły się na prze­strze­ni wie­ków. Mimo że emi­sje teraz spa­dły, to w atmos­fe­rze utrzy­mu­ją się na tym samym pozio­mie co w 2012 r. Ziemia nie jest w sta­nie wchło­nąć wszyst­kie­go, co emi­tu­je dzia­łal­ność czło­wie­ka. Nadmiar kon­cen­tru­je się w atmos­fe­rze i tam zosta­je, powo­du­jąc efekt cieplarniany.

Globalne ocie­ple­nie usta­nie, gdy emi­sje zbli­żą się do zera, a COVID-​19 tego nie zmie­nia – wska­zał eks­pert CICERO. Przewiduje się, że w tym roku stę­że­nie w atmos­fe­rze CO2 wzro­śnie do 412 ppm. To pra­wie o poło­wę wię­cej niż przed rewo­lu­cją przemysłową.