Cena, jaką płacimy za czystą wodę

W 2040 roku co czwar­te dziec­ko na świe­cie będzie żyło na obsza­rach o bar­dzo ogra­ni­czo­nych zaso­bach wod­nych – podał dziś UNICEF. Przyszłość odle­gła, ale nie­ko­niecz­nie dla nas.

W Światowym Dniu Wody UNICEF opu­bli­ko­wał swój naj­now­szy raport. Zwraca uwa­gę na wyczer­pu­ją­ce się źró­dła czy­stej wody. Zmiany kli­ma­tycz­ne będą w naj­bliż­szych latach jesz­cze pogłę­bią ten trend, będzie się dzia­ło to, co obser­wu­je­my już obec­nie w Europie i tak­że w Polsce – na zmia­nę wynisz­cza­ją­ce upra­wy susze i dewa­stu­ją­ce natu­rę powodzie.

W ostat­nich 50 latach śred­nia tem­pe­ra­tu­ra na świe­cie rosła naj­szyb­ciej w histo­rii. Ze 136 lat, moni­to­ro­wa­nych przez ame­ry­kań­ską agen­cję kosmicz­ną NASA, wszyst­kie naj­go­ręt­sze – z wyjąt­kiem jed­ne­go – mia­ły miej­sce w 16 latach, któ­re nastą­pi­ły po 2000 roku. Najgorętszy rok w histo­rii? 2016.

Kiedy czy­tam ten raport, przy­po­mi­na­ją mi się moi rodzi­ce, któ­rzy prze­pro­wa­dzi­li się z mia­sta do wiej­skie­go dom­ku, nie­ca­łe dwie­ście kilo­me­trów od Warszawy. Ich region od lat jest omi­ja­ny przez desz­cze. Najpierw było zdziwienie.

- U was nie pada? – pyta­łam przez telefon.

- Trochę grzmia­ło, ale burza prze­szła bokiem – odpo­wia­da­li zwykle.

Potem był śmiech.

- U nas, jak zwy­kle, nic nie pada – mówi­ła mama przez słuchawkę.

W trze­cim roku był smu­tek, nie­po­kój, wypa­try­wa­nie latem desz­czu. Wyschnięta tra­wa, rachi­tycz­ne drzew­ka. Gdy przy­szedł deszcz wszy­scy w wio­sce się cie­szy­li. Tam jest wie­lu pro­du­cen­tów mle­ka, dla któ­rych deszcz ozna­cza poży­wie­nie dla zwie­rząt. Nie, to nie jest opo­wieść z Afryki, to opo­wieść z Podlasia. Ubiegły rok był dobry, spa­dło tro­chę desz­czu, w lasach poja­wi­ły się grzy­by, wszyst­ko wró­ci­ło do nor­my. A jak będzie w tym roku, za rok, za kil­ka­na­ście lat?

Według rapor­tu UNICEF, 36 kra­jów stoi obec­nie w obli­czu wyzwań zwią­za­nych z defi­cy­tem wody – gdy zapo­trze­bo­wa­nie na wodę znacz­nie prze­kra­cza dostęp­ne zaso­by. Wyższe tem­pe­ra­tu­ry, pod­no­sze­nie się pozio­mu morza, częst­sze powo­dzie, susze i top­nie­ją­cy śnieg mają wpływ na jakość i dostęp­ność wody oraz sys­te­mów sani­tar­nych. Wzrost licz­by lud­no­ści, więk­sze zuży­cie wody i rosną­ce zapo­trze­bo­wa­nie na nią, spo­wo­do­wa­ne głów­nie indu­stria­li­za­cją i urba­ni­za­cją, powo­du­je kur­cze­nie się zaso­bów wod­nych na świe­cie. Konflikty zbroj­ne rów­nież przy­czy­nia­ją się do ogra­ni­cze­nia dostę­pu do wody.

Raport kon­cen­tru­je się na sytu­acji dzie­ci, któ­re są zmu­szo­ne w tych warun­kach do korzy­sta­nia z brud­nej wody, co zwięk­sza praw­do­po­do­bień­stwo zacho­ro­wa­nia na czę­sto śmier­tel­ną cho­le­rę czy bie­gun­kę. Dodatkowo, każ­de­go dnia wie­le dzie­ci żyją­cych na obsza­rach dotknię­tych nie­do­bo­ra­mi wody poświę­ca, kosz­tem edu­ka­cji, wie­le godzin na zapew­nie­nie rodzi­nie wody. Dziewczęta są szcze­gól­nie nara­żo­ne na ata­ki w cza­sie wędró­wek po wodę.

Zmiany kli­ma­tycz­ne mają bez­po­śred­ni wpływ na źró­dła wody. UNICEF w rapor­cie ape­lu­je, by rzą­dy państw zapla­no­wa­ły w naj­bliż­szych latach zmia­ny w zapo­trze­bo­wa­niu na wodę w związ­ku z mniej­szą dostęp­no­ścią jej zaso­bów. Także śro­do­wi­sko biz­ne­su powin­no współ­pra­co­wać z lokal­ny­mi spo­łecz­no­ścia­mi, aby zapo­biec ska­że­niu wody i wyczer­py­wa­niu się jej zaso­bów. Społeczności powin­ny poszu­kać spo­so­bów na dywer­sy­fi­ka­cję źró­deł oraz zabez­pie­czyć moż­li­wość bez­piecz­ne­go prze­cho­wy­wa­nia zapa­sów wody.

fot. Krzysztof Skłodowski