Nowy trend: rolnictwo węglowe. Stawki zachęcą czy zniechęcą?

Dopłaty do rol­nic­twa węglo­we­go obo­wią­zu­ją od 2023 r. To część dopłat bez­po­śred­nich, w ramach któ­rych wpro­wa­dzo­no eko­sche­ma­ty. Działania są skom­pli­ko­wa­ne, ale mogą oka­zać się dla rol­ni­ków opła­cal­ne. Na czym pole­ga rol­nic­two węglo­we? Stawki dopłat mogą zre­kom­pen­so­wać rezy­gna­cję z inten­syw­nej upra­wy zie­mi, ale też naj­więk­szą zale­tą zrów­no­wa­żo­nych metod upraw­nych jest moż­li­wość gene­ro­wa­nia przez rol­ni­ków dodat­ko­we­go przy­cho­du poprzez sprze­daż cer­ty­fi­ka­tów węglowych.

Rolnictwo węglo­we pole­ga na wpro­wa­dze­niu takich prak­tyk, któ­re obni­ża­ją kosz­ty uzy­ski­wa­nia plo­nów, wpły­wa­ją na ich zwięk­sze­nie oraz wzrost ich odpor­no­ści na skut­ki zmian klimatycznych.

Stosowanie zrów­no­wa­żo­nych prak­tyk mini­ma­li­zu­je ero­zję gle­by, oczysz­cza wody powierzch­nio­we i grun­to­we, spra­wia­jąc, że wszel­kie sub­stan­cje odżyw­cze nie spły­wa­ją i zwięk­sza­ją wydol­ność plo­nów. Wprowadzenie wymie­nio­nych prak­tyk pozwa­la na ogra­ni­cze­nie kosz­tów poprzez zmniej­sze­nie wydat­ków na nawo­zy syn­te­tycz­ne oraz pesty­cy­dy, ale też wyma­ga innych inwe­sty­cji. Tyle teo­ria, a jak prze­ko­nać do tego rolników?

Stawki za rolnictwo węglowe w ramach ekoschematów

Ekoschemat Rolnictwo węglo­we i zarzą­dza­nie skład­ni­ka­mi odżyw­czy­mi ma kil­ka prak­tyk. Za każ­da z nich przy­słu­gu­ją inne staw­ki. Rolnictwo węglo­we mogą reali­zo­wać tyl­ko te gospo­dar­stwa, któ­re speł­nia­ją waru­nek uzy­ska­nia mini­mal­nej licz­by punk­tów, któ­re rol­nik otrzy­mał­by w sytu­acji reali­za­cji na co naj­mniej 25 proc. powierzch­ni użyt­ków rol­nych naj­wy­żej punk­to­wa­nej prak­ty­ki (5 pkt/​ha).

Każdy punkt odpo­wia­da za ok. 100 zł dofi­nan­so­wa­nia. Oto pro­po­no­wa­na licz­ba punk­tów na hek­tar za poszcze­gól­ne praktyki:

• Ekstensywne użyt­ko­wa­nie trwa­łych użyt­ków zie­lo­nych z obsa­dą zwie­rząt – 5 pkt.
• Międzyplony ozi­me lub wsiew­ki śród­plo­no­we – 5 pkt.
• Plan nawo­że­nia – wariant pod­sta­wo­wy – 1 pkt.
• Plan nawo­że­nia – wariant z wap­no­wa­niem – 3 pkt.
• Zróżnicowana struk­tu­ra upraw – 2 pkt.
• Wymieszanie obor­ni­ka na grun­tach ornych w ter­mi­nie 12 godzin od jego apli­ka­cji – 2 pkt.
• Stosowanie nawo­zów natu­ral­nych płyn­nych inny­mi meto­da­mi – 3 pkt.
• Uproszczone sys­te­my upra­wy – 4 pkt.
• Wymieszanie sło­my z gle­bą – 2 pkt.

Dodatkowo, nie moż­na łączyć nie­któ­rych prak­tyk, więc rol­nik nie zawsze zasto­su­je naj­bar­dziej opła­cal­ne eko­sch­ma­ty. Tabela poka­zu­je, jakie dzia­ła­nia się wykluczają. 

Rolnictwo węglowe: stawki dopłat to nie wszystko

Warto jed­nak zazna­czyć, że rol­ni­cy mogą uzy­skać dodat­ko­wy przy­chód poprzez sprze­daż cer­ty­fi­ka­tów węglo­wych. Jak to zrobić? 

Rolnicy, któ­rzy sto­su­ją zrów­no­wa­żo­ne prak­ty­ki otrzy­mu­ją cer­ty­fi­ka­ty han­dlo­we, czy­li kre­dy­ty węglo­we, za każ­dą tonę dwu­tlen­ku węgla, któ­rą maga­zy­nu­ją w gle­bie. Następnie kre­dy­ty te mogą sprze­da­wać, np. fir­mom, któ­re chcą zrów­no­wa­żyć swo­ją emi­sję dwu­tlen­ku węgla.

Pierwszym kro­kiem jest zawsze zapo­zna­nie się z obec­nie sto­so­wa­ny­mi w gospo­dar­stwie prak­ty­ka­mi. Następnie pobie­ra­ne są prób­ki z gle­by z pól, któ­re są oce­nia­ne przez mię­dzy­na­ro­do­wy zespół naukow­ców pod kątem jej poten­cja­łu w zakre­sie pochła­nia­nia węgla i osza­co­wa­nia jej jako­ści. Ten czyn­nik w dużej mie­rze wpły­wa na moż­li­wo­ści zarob­ko­we gospo­dar­stwa. W kolej­nych kro­kach, w for­mie kon­sul­ta­cji, przed­sta­wia­ne są jasne wytycz­ne co do wpro­wa­dze­nia lub roz­sze­rze­nia kon­kret­nych prak­tyk w danym przy­pad­ku. Ma to na celu zmak­sy­ma­li­zo­wa­nie korzy­ści dla rol­ni­ka. Efekty sto­so­wa­nych prak­tyk są póź­niej okre­so­wo mie­rzo­ne, a od ich pozio­mu zale­ży licz­ba przy­zna­nych cer­ty­fi­ka­tów węglo­wych, zapew­nia­ją­cych rol­ni­kom sta­ły pasyw­ny dochód 

Eryk Frontczak, Carbon Product Manager z HeavyFinance.

Jak przy­po­mi­na Fronczak, upra­wa bez­or­ko­wa czę­sto wią­że się z wyso­ki­mi nakła­da­mi inwe­sty­cyj­ny­mi zwią­za­ny­mi mię­dzy inny­mi z roz­bu­do­wą par­ków maszy­no­wych. Polscy rol­ni­cy mogą od nie­daw­na sko­rzy­stać z finan­so­wa­nia pozy­ska­ne­go w ramach tzw. zie­lo­nej pożycz­ki 0%. Litewska fir­ma HeavyFinance posta­wi­ła sobie za cel usu­nię­cie 1 giga­to­ny CO2 z atmos­fe­ry do 2050 roku poprzez dostar­cza­nie finan­so­wa­nia dla zrów­no­wa­żo­ne­go rolnictwa.